وظیفه مرد در راهنمایی همسر
دختری که وارد خانه شوهر می‌شود، مسئولیت اداره یک منزل را بر عهده می‌گیرد؛ و برای اداره منزل، اطلاعات مختلفی لازم دارد. باید از آشپزی، شستن لباس، آداب مهمان‌داری، معاشرت و … اطلاعاتی داشته باشد. شوهر از همسر تازه‌واردش انتظار دارد که وی بر همه کارها مسلط باشد و یک زن تربیت یافته کامل عیار باشد؛ ولی متأسفانه گاهی این انتظارات، جامه عمل به خود نمی‌پوشد؛ یعنی عروس یا اصلاً آداب زندگی را نمی‌داند و یا اگر چیزی بلد باشد خیلی محدود است .
چه باید کرد؟ این نیز از نقص‌های اجتماعی ماست. نه پدر و مادرها مقید هستند که آداب زندگی را به دخترانشان بیاموزند، و نه برنامه آموزش‌وپرورش چنان است که به‌جای مطالب بی‌ثمر، آداب زندگی را به آنان آموزش دهد. به‌هرحال چاره‌ای نیست و باید درصدد علاج برآمد.
راهکار چیست؟
مرد، چون می‌خواهد عمری را با همسرش زندگی کند، ناچار است در تعلیم و تربیت او کوشش نماید تا عیب و نقص‌هایش را برطرف سازد و چون معمولاً مرد، هم از نظر سن بر همسرش فزونی دارد و هم از حیث تجربیات و اطلاعات، بنابراین اگر قدری صبر و حوصله بخرج دهد می‌تواند نقص‌های او را برطرف سازد و مطابق دل خواه در آورد. کارهایی را که خودش بلد است، به نرمی و با زبان خوش به او یاد دهد و در این باره می‌تواند از خانم‌های کاردان و با تجربه اعضای خانه مانند مادر، خواهر، عمه و خاله، استفاده کند و از راهنمایی‌های آنان بهره‌مند گردد. همچنین می‌تواند از کتاب‌هایی که در فن آشپزی، خانه‌داری، مهمان‌داری، شوهرداری و آداب معاشرت نوشته شده بهره گیردو همسرش را به خواندن کتاب‌های اخلاقی تشویق نماید. آداب معاشرت رفت‌وآمد را به او بیاموزد. اگر بد اخلاقی و خلاف ادبی از او سرزد، با زبان خوش دل سوزی به او تذکر دهد، نه به عنوان اعتراض؛ زیرا ممکن است پی آمد خوبی نداشته باشد.
مرد، اگر در یکی دو سال اول زندگی صبر و حوصله داشته باشد و با عقل و تدبیر به راهنمایی همسرش همت گمارد، می‌تواند او را مطابق دل خواه خود تربیت کند چنان چه موفقیت او صد در صد نباشد، بی‌تردید می‌تواند تا حدودی مؤثر باشد.
درست است که برای این کار، صرف وقت و صبر و حوصله لازم است، ولی هر چه در این باره بیش‌تر سرمایه‌گذاری شود، ارزش دارد؛ زیرا همسر، شریک زندگی شوهر و مربی فرزندانش است و لذا تا پایان عمر، از ثمرات این کار بهره‌مند خواهد شد.
آموزش مسائل شرعی
از موضوعات مهمی که مردها باید به آن توجه داشته باشند، این است که احکام اسلام را به همسران مسلمان خود بیاموزند. اگرچه قاعده این است که آنان باید احکام و قوانین دین اسلام را بدانند، ولی غالباً از آنها بی اطلاعند؛ حتی گاهی احکام و دستورات ابتدایی اسلام مانند وضو، نماز، غسل و تيمم را بلد نیستند. البته این کار، از وظایف پدر و مادر همسر هست، ولی حال که آنان در انجام وظیفه کوتاهی نموده‌اند و دختران ساده‌لوح بی‌گناه را به خانه بخت فرستاده‌اند، این وظیفه سنگین بر عهده شوهران قرار می‌گیرد. باید آنان را به وظایف دینی آشنا سازند و واجبات و محرمات اسلام را به آنان بیاموزند. عقاید و اخلاق اسلامی را به‌طوری‌که مطابق فهم آنان باشد تعلیم کنند. اگر خودتان می‌توانید این کار را بر عهده بگیرید چه بهتر، وگرنه باید با مشورت اهل نظر، کتاب‌ها و مجلات سودمند علمی و اخلاقی اسلام را تهیه نموده و در اختیارشان بگذارید و آنان را به خواندن کتاب‌های سودمند تشویق کنید.
رساله عملیه ساده‌ای را در اختیارشان بگذارید و در صورت لزوم می‌توانید یک شخص متدین مورد اعتماد و اهل اطلاع را برای تعلیم و تربیتشان انتخاب کنید.
به‌هرحال، امربه‌معروف، نهی از منکر و ارشاد و راهنمایی همسر، از وظایف حتمی شوهر است. اگر شوهر به وظیفه‌اش عمل کرد، نتیجه‌اش این می‌شود که دارای همسری متدین، عفيف، مهربان، خوش اخلاق ، دانا و زندگی کن خواهد بود که علاوه بر ثواب‌های اخروی در همین دنیا نیز از منفعتش بهره‌مند خواهد شد و اگر در انجام وظیفه کوتاهی کند، نتیجه این می‌شود که در این دنیا از همسری بی‌اطلاع و ضعیف الایمانی برخوردار شود و مصونیت دینی و اخلاقی نداشته باشد و در قیامت نیز مورد بازخواست خداوند قهار قرار گیرد.
آیات و روایات
خداوند بزرگ در قرآن مجید می‌فرماید:
ای کسانی که ایمان دارید! خودتان و خانواده‌تان را از آتشی که هیزم آن انسان‌ها و سنگ است محفوظ بدارید. [1]
امام صادق (ع) فرمود:
وقتی آیه مذكور نازل شد یکی از مسلمانان گریه می‌کرد و می‌گفت: من که عاجزم نفس خود را از آتش محفوظ بدارم، در عین حال مأمور شده‌ام که اهل‌بیتم را نیز از دوزخ نگه‌دارم!!
پیغمبر اکرم (ص) فرمود:
همین مقدار کافی است که آنان را امر کنی به کارهایی که خودت مأموریت داری آنها را انجام دهی و نهی کنی از کارهایی که خودت باید آنها را ترك كنی. [2]
و در حدیثی دیگر فرمود:
مرد به سرپرستی خانواده گمارده شده است و هر سرپرستی نسبت به زیر دستانش مسئولیت دارد [3]
و نیز در سخنی دیگر از زن ها یاد نموده و فرمود:
پیش از این که شما را به کارهای بد وادار کنند، به کارهای نیک دعوتشان کنید. [4]
[1] – تحریم (۶۶) آیه ۶.
[2] – وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص۴۱۷.
[3] – مستدرك الوسائل، ج۲، ص۵۵۰.
[4] – بحار الانوار ، ج 103 ، ص227.
