باید‌ها و نباید‌های روضه‌های خانگی

ماه های محرم و صفر، با تمام اندوه و ماتمی که دارند، فرصتی هستند برای اظهار دوستی با پیامبر و خانواده آن حضرت – که سلام و درود خداوند و فرشتگان بر آنان باد – و میدانی برای نورانی ساختن زندگی با نام و یاد حضرات و اثبات شیفتگی با برگزاری مجالس خانگی این اقدام پسندیده، پیشینه ای طولانی دارد و خود بستری بوده برای پرورش انسان هایی بزرگ که آزادی و آزادگی را در چنین کلاس هایی آموخته و آن را در جامعه ای بزرگتر اجرایی کرده اند. روضه های خانگی، صرف نظر از فضيلت ها و ارزش معنوی سرشاری که دارند، ممکن است دستخوش آسیب هایی گردد که آشنایی با آنها، گامی است برای پیشگیری مؤثر و بهره وری از این نفحه معنوی در منازلی که خیمه های اهل بیت (علیهم السلام) در آنها اقامه شده اند.

آثار و برکات روضه در منزل

 یکی از برکاتِ نام و یادِ معصومان در خانه هایی که در آنها زندگی می کنیم، ایجاد فضای معنوی است. خانه ای که در آن نام بهترین انسانها برده می شود و با شادی و غم آنها رنگ و بویی متفاوت می گیرد، به دست فرشتگان بیمه می شود و شمیم خوش معنویت سراسر آن را فرا می گیرد. چنین خانه ای فرودگاه هدایای الهی می گردد و اهل آن خانه در سایه محبت به اهل بیت (ع) به یکدیگر مهروزی بیشتری خواهند یافت. وجود یک عشق برتر، بسان چراغ راهی خواهد بود تا عشق های زمینی ما هم جاودانه گردد و زندگی معنایی تازه به خود بگیرد. در چنین منزلی، کودکان هم با نقش هایی که در برگزاری و پذیرایی از مهمانان دارند، خود را گامی نزدیک تر به خوبانی می دانند که برای آنها محيط زندگی شان را آراسته اند. همچنین با الهام از فضای معنوی و علمی ایجاد شده در چنین خیمه هایی، سطح آگاهی مخاطبان در هر گروه سنی که باشند، ارتقا یافته و زمینه را برای پرسشگری و تحقیق پس از آن فراهم می کند. در جنبه رفتاری هم، ایجاد سنخیت بین اهل منزل با پیشوایانی که به نام آنها مجلس به پا شده، امری مبارک است.

بایدها و نبایدها

 روضه های خانگی، با تمام آثار آسمانی و زمینی اش، مانند هر کار نیک دیگری از آسیب ها در امان نیست و چه بسا به دلیل اثرگذاری بالایی که در بین مخاطبان دارد و استقبال فراوانی که از این جنس مراسم می شود، دستخوش برخی از اشتباهات گردد که به برخی از آنها اشاره می شود:

1. افراط، آفت دین

 یکی از آسیب های فراروی مجالس خانگی، زیاده روی در این زمینه است. خانواده هایی هستند که با وجود مشکلات فراوان، جلسات زیادی را به این امر اختصاص می دهند. عده ای از خانم های برگزار کننده با تعیین روزهایی با عدد خاص مانند چهارده روز، ده روز و مانند آن، عرصه را برای دیگر اعضای خانه تنگ کرده و به محض روبرو شدن با کوچکترین انتقادی، آنها را به دور شدن از مکتب اهل بیت(ع) متهم می سازند. شاید شما هم خانواده هایی را دیده باشید که به دلیل جلسات طولانی یا مکرر، شوهر و پسران برای مدت طولانی از خانه بیرون می شدند و حتی فرزندان نوجوان ساعت ها در کوچه و خیابان پرسه می زدند و در معرض آسیب های اجتماعی قرار می گرفتند. طولانی شدن هر جلسه هم در نوع خودش آسیب شمرده می شود و اسباب ناراحتی شرکت کنندگان و دیگر افراد را فراهم می کند. این روش برگزاری چنانچه بدون رضایت همسر باشد یا موجب اذیت همسایگان شود، حتی ممنوعیت شرعی و فقهی هم خواهد داشت؛ یعنی نه تنها پاداشی نصیب برگزار کننده نمی شود، بلکه به معصیت هم آلوده شده است.

۲. استفاده از سخنرانان غیرمتخصص

گرم کردن مجلس با صدا و نوا و یا استفاده از سخنرانان و مداحانی که برای ایجاد حس در مجلس به هر مطلب و سبکی چنگ می اندازند، یکی دیگر از آسیب هاست. به دلیل فراهم بودن فضای یادگیری مناسب، مطالب ارائه شده از طرف خانم جلسه ای ها، مؤثر واقع می شود و در چنین شرایطی، اگر مدیر فکری و معنوی جلسه، از تحصیلات حوزوی یا دانشگاهی مرتبط با چنین جلساتی بی بهره باشد، با دادن اطلاعات نادرست، مخاطبان زیادی را دچار مشکل می نماید. ایجاد تعارض های فکری با نقل مطالب غیرواقعی و ضعیف، خرافه گرایی، مخلوط کردن حقایق با وقایع ساختگی و جعلی و نیز گرفتن ژست یک مقدس کامل و الگو شدن با تمام ضعف ها و کمبودهای احتمالی که در آن فرد غیرمتخصص وجود دارد، ممکن است طیف وسیعی از شرکت کنندگان را نسبت به دین دچار تردید و شبهه کند. بهترین و مطمئن ترین روش، استفاده از خواهران و برادران طلبه ای است که مدارج علمی لازم را در حوزه های علمیه گذرانده اند. این افراد می توانند با ارتقای بینش مذهبی، دادن اطلاعات مورد نیاز به مخاطبان و نیز ایجاد انس با معصومان، زمینه را برای رشد دینی فراهم سازند.

۳. رقابت در شکل برگزاری

 برخی از میزبانان، تمام همت خود را بر شکل برگزاری و نحوه پذیرایی، پوشش و تیپ خود، آراستگی و تجمل خانه، به رخ کشیدن امکانات و … می گمارند. برخی از مجالس به قدری مادی گرایانه است که شرکت کنندگان در آن نه تنها یاد رنج و مصیبت بزرگان دین نمی افتند، بلکه در تمام مدت حضور در آن مکان، به نداشته های خودشان می اندیشند. برخی از محافل هم پاتوقی برای عرض اندام و تلافی کمبودهای شخصیتی و مانند آن می شود. بدیهی است که چنین روشی هیچ سنخیتی با فرهنگ دینی و انتظار معصومین نداشته و نمی تواند منشأ تأثیر در افراد شرکت کننده باشد.

در پایان یادآور می شود که بیان آسیب ها از جهت علاج واقع قبل از وقوع است وگرنه همه می دانیم که جلسات خانگی وقتی به شکلی صحیح و هماهنگ با معیارهای دینی برگزار می شود، جایگاه والای خود را داراست و خواهران کوشا، تحصیل کرده و آگامی که این محافل را اداره می کنند، از شأنیتی والا و پاداشی پربها برخوردارند.