چطور مرتکب گناه نشویم؟

جوانی پرسیده است: هر چه سعی می کنم، نمی توانم نفس اماره ام را کنترل کنم. فکر و قلبم درگیر افکار پلید است و مرا تا سرحد – نعوذ بالله– آن معصیت بزرگ می کشاند و مدام عذابم می دهد. لطفاً راه نجاتش را برایم توضیح دهید.

پاسخ و راه کار های عملی

درود بر شما که به فکر فطرت پاک خود هستید.

از نظر ما این مطالب به شما در حل مشکلتان کمک می کند.

1. ازدواج کنید

چارۀ اصل کار، ازدواج است. برای ازدواجتان جهاد و برای پاک ماندنتان مبارزه کنید. به فرمودۀ امام علی (ع): «پاداش مجاهد شهید در راه خدا، برتر نیست از پاداش آن کس که بتواند گناه کند، اما عفت ورزد. آدم عفیف پاک دامن، چونان فرشتگان است»[1].

هر چه دراین راه بکوشید، ارزش دارد. می دانم سخت است، اما باید کوشید؛

دوست دارد یار این آشفتگی

کوشش بیهوده به از خفتگی [2]

در کتاب جوانان و انتخاب همسر و کتاب دختران و انتخاب همسر، راهکارهایی برای عبور از موانع راه ازدواج و انجام به هنگام آن آمده است. بخوانید که حتماً مؤثر است. ان‌شاءالله!

2. ایمان و تقوایتان را تقویت کنید

ایمان مذهبی از قوی‌ترین عوامل پیشگیری از پلیدی‌هاست. آن که خدا را همیشه شاهد کردار خود بداند. به آلودگی‌ها کمتر تن می‌دهد.

این سخن امیر تقواپیشگان امام علی (ع)، بسیار دلنشین و هشداردهنده است:

«از معصیت‌های خدا در خلوتگاه‌ها، شرم و پرهیز کنید، زیرا او که شاهد است، همو قاضی و حاکم است» [3]

وقتی حاکم و قاضی، هم زمان ناظر باشند، بعید است جرمی صورت پذیرد و مجرمی جنایتی کند؛ مگر آنکه مجرم، از آن دو، چندان پروایی نداشته باشد.

این آیه دل را می‌لرزاند:

«أَلَمْ يَعلَمْ بِأَنَّ ٱللَّهَ يَرَى مگر نمی‌داند که خدا می‌بیند؟» [4]

یکی از عواملی که معصومان (ع) را معصوم و مصون می‌دارد، این است که همواره خدا را ناظر خود می‌دانند. ایشان نه فقط از ترس خدا گناه نمی‌کنند، بلکه از خدا شرم دارند.

 

برای تقویت ایمان و تقوایتان این چنین عمل کنید:

الف) عبادت کنید

عبادت‌هایتان را جاندارتر کنید. در عبادت، توجه تان به خدا باشد. در نماز، حضور قلب داشته باشید. نماز شب بخوانید؛ اگر چه سه رکعت آخر یعنی شفع و وتر و حتی یک رکعت آخر یعنی وتر باشد.

 

ب) کتاب‌های اخلاقی و عرفانی بخوانید

مطالعۀ کتاب‌های اخلاقی و عرفانی، تأثیری شگرف در رشد ایمان و تقوا دارد. کتاب‌هایی بخوانید که بدانید نویسندگان آن ها با ایمان و تقوا مدار هستند.

برای نمونه، آثار نوشتاری و گفتاری استاد شهید مطهری و شهید دستغیب بسیار خوب و مؤثرند. آثار شهید مطهری موضوع‌بندی شده است: اخلاقیات ایشان را بخوانید. در آثار شهید دستغیب، گناهان کبیره مفیدترین است؛ به‌ویژه که در این کتاب، استمنا و خودارضایی مطرح شده است. از بهترین آثار دینی دربارۀ این موضوع، همین کتاب است.

 

ج) با مؤمنان و انسان های با تقوا همنشین باشید.

معاشرت با پاکان در جان آدمی تأثیری نیکو دارد.

 

د) از ناپاکان دوری کنید

همان گونه که هم‌نشینی با پاکان، جان را صفا می‌دهد. رفاقت با ناپاکان، روان را آلوده می‌کند. در انتخاب رفیق و در هم‌نشینی با اشخاص، سخت‌گیر باشید.

 

هـ) قرآن و حدیث بخوانید

هر روز دست‌کم یک صفحه قرآن و یک حدیث اخلاقی بخوانید و در معانی آن ها دقت کنید. از سوره‌ها و احادیث کوتاه شروع کنید و به‌تدریج گسترش دهید.

 

و) با خدا مناجات کنید

در دعا و مناجات، با خدا صمیمی باشید. با او بی‌تکلف صحبت کنید. دعاها و مناجات‌هایی را بخوانید که دوست دارید و در معانی آن ها دقت کنید. برخی از مناجات‌ها و دعاها به‌گونه‌ای هستند که شایسته است همیشه خوانده شوند، مانند مناجات «خمس عشر» و مناجات «شعبانیه».

 

3. ورزش کنید

ورزش عاملی چندمنظوره برای مبارزه با این آفت است:

الف) ورزش، بخشی از انرژی‌هایی زاید را که در تحریک جنسی مؤثر است، مصرف می‌کند.

ب) ورزش، بخشی از اوقات بیکاری و بیهودگی را که عاملی برای ولنگاری است، می‌زداید.

ج) ورزش، بخشی از افکار ولنگار و گناه‌آلود را می‌زداید.

د) ورزش، روح فتوت و بزرگواری را در آدمی، چالاک می‌کند. جان بزرگوار، کمتر دچار آلودگی می‌شود.

هـ) ورزش، تفریحی است نشاط‌آور که در بالندگی اخلاق اثرگذار است.

و) ورزش، بخشی از افسردگی و در خود فرورفتگی را که از عوامل انحطاط و انحراف است، می‌برد و شادابی و بالندگی را که از عوامل رشد اخلاقی است، جایگزین آن می‌کند.

البته، ورزش‌هایی را انتخاب کنید که هم در دسترس و همیشگی و هم مورد علاقۀ شما باشند تا از آن ها لذت ببرید.

 

4. بی کار نمانید

بی کاری باعث ولنگاری است و بسیاری از مفسده ها از بی کاری هستند؛ از این رو همۀ اوقات خود را با کارهای مفیدی که به آن ها علاقه‌مندید، پر کنید. بهتر است کارهایی انجام دهید که نیازمند صرف انرژی و تمرکز فکر باشند.

 

5. از تنهایی بپرهیزید

افکار و اعمال آلوده در هنگام تنهایی، بیشتر آدمی را درگیر می‌کنند و او را به سوی خود می‌کشانند. اگر در جایی تنها بودید و احساس کردید وسوسه‌های آلوده به سراغتان می‌آیند، فوری آن محل را ترک کنید و به جایی بروید که نشود آن گناه را انجام داد.

 

6. از عوامل شهوت انگیز بپرهیزید

از هر چه باعث تحریک جنسی می‌شود، باید پرهیز کرد.

الف) چشم‌چرانی؛ چشم که ببیند، دل می خواهد و دل که بخواهد، اقدام می‌شود.

«ز دست دیده و دل، هر دو فریاد»[5]

«چه‌بسا دیدنی که حسرتی طولانی به‌جای می‌گذارد»[6]

ب) دیدن فیلم‌ها و عکس‌های شهوت‌انگیز.

ج) خواندن و شنیدن مطالب تحریک‌آمیز.

د) معاشرت با نامحرمان. این عامل از عوامل دانه‌درشت است که هرگز نباید خود را از گزند آن در امام بدانید؛ چنان که حضرت یوسف (ع) در مواجهه با زنان مصری به خدا گفت: «اگر تو مرا از حیلۀ آنان منصرف نکنی ، به آنان تمایل پیدا می کنم و از نادانان می‌شوم»[7].

 

7. رژیم غذایی مناسب داشته باشید

در اینجا منظور از رژیم غذایی، رژیم لاغری نیست، بلکه برنامه‌ای برای کنترل شهوت جنسی است. برخی از غذاها تحریک‌کننده و افزایندۀ میل جنسی، برخی دیگر آرام‌کننده و بعضی کاهندۀ امیال شهوانی هستند.

تا ازدواج نکرده‌اید، از تحریک‌کننده‌ها و افزاینده‌ها بپرهیزید و از آرام‌کننده‌ها استفاده کنید. البته، پرخوری در مورد هر غذایی تحریک‌کننده و افزاینده است؛ پس پرخوری نکنید و در این باره از متخصص تغذیه کمک بخواهید.

 

8. روزۀ هفتگی بگیرید

چه خوب است که هر هفته، یکی، دو روز، روزه بگیرید. روزه در دوشنبه‌ها و پنج‌شنبه‌ها مستحب است. البته، در روزهای دیگر نیز خوب است. اگر روزۀ قضا بر عهده دارید، می‌توانید آن ها را نیت کنید. از این عبادت، در مسیر سلامت و عفت، بهره ببرید.

 

9. هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی کنید

آدمی باید برای اوقات روزانه، ماهانه، سالانه و همۀ عمر، برنامه‌ها و هدف‌های ارجمند داشته باشد. بی‌هدفی، بیهودگی را در پی دارد. ابتدا برنامه‌های کوتاه‌مدت و سپس بلند مدت برای خود مشخص نمایید و هیچ زمانی از زمان‌های عمرتان را بی‌هدف رها نکنید. خود را پایبند به اهداف کردن و برای رسیدن به آن ها کوشیدن، انسان را رشید می‌کند و مجال چندانی برای هرزه اندیشی و بیهوده‌کاری باقی نمی‌گذارد.

 

10. از واعظان تقوا پیشه موعظه بگیرید

موعظه بر جان آدمی تأثیری نیکو می‌گذارد. هیچ‌کس از شنیدن موعظه، بی‌نیاز نیست؛ حتی معصومان. در آموزه‌های دینی‌مان آمده است که پیامبر اکرم (ص) از جبرئیل موعظه می‌طلبید و نیز، امیرمؤمنان (ع) از برخی صحابیان ناب خویش موعظه طلب می‌کرد. امام صادق (ع) فرمودند: «پیامبر (ص) به جبرئیل فرمودند: مرا موعظه کن! جبرئیل گفت: ای محمد …» [8] .

هیچ فردی از موعظه بی‌نیاز نیست. ممکن است فردی از تعلیم شخص دیگری بی‌نیاز باشد، اما از موعظۀ او بی‌نیاز نیست؛ زیرا دانستن، یک مطلب است و متذکر شدن و تحت تأثیر تلقین یک واعظ مؤمن متقی قرارگرفتن، مطلب دیگر است. می‌گویند علی (ع) به یکی از اصحابش می‌فرمود: «مرا موعظه کن! … در شنیدن ، اثری هست که در دانستن نیست»[9] .

شاید یافتن موعظه‌گر با تقوا دشوار باشد، اما ناممکن نیست. جوینده یابنده است.

سایۀ حق بر سربنده بود

عاقبت جوینده ، یابنده بود[10].

شنیدن موعظۀ حضوری تأثیر بهتری دارد، اما علاوه‌برآن، در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نیز گفتارهای موعظه‌ای بسیار است که می‌توان به‌آسانی ازآن ها بهره برد. مثلاً درس‌های تفسیر قرآن، نهج‌البلاغه و اخلاق آیت‌الله جوادی آملی، بسیار مفید است. «مؤسسۀ اسراء» آن ها را در کانال و سایت اینترنتی نیز از ایشان موجود و در دسترس است.

 

11. با مشاوری روان‌شناس و متدین مشاوره کنید

مراجعه به مشاور و روان‌شناس به دو دلیل، لازم است:

الف) خودارضایی، به روان و اعصاب آدمی لطمه می‌زند؛

ب) یکی از عوامل دانه‌درشت خودارضایی، آشفتگی روانی است.

مشاور دانا و توانا کمک خوبی در مسیر ایجاد اعتدال و آرامش روانی است. اگر مشاورتان تجویز کرد نزد روان‌پزشک بروید، حتماً به تجویز و توصیۀ او عمل کنید. چنانچه روان‌پزشک دارو تجویز کرد، حتماً مصرف نمایید و به بهانۀ عوارض جانبی، در برابر دارودرمانی مقاومت نکنید. عوارض جانبی دارویی، مخصوص داروهای اعصاب و روان نیست، بلکه همۀ داروها در کنار فایده‌های بسیار، عوارض اندکی نیز دارند که ما به دلیل بیشتر بودن فایده‌هایشان، بر زیانشان چشم می‌پوشیم و این یک محاسبۀ عاقلانه است.

 

12. با خدا پیمان ببندید

با اینکه ارادۀ آدمی نیرویی مقتدر است و می‌تواند انسان را در انجام کارهای بزرگ یاری کند، در پاره‌ای از عرصه‌ها، به دلایلی زانو می‌زند و ابراز ناتوانی می‌کند. در این هنگامه‌ها باید به یاری‌اش شتافت، ضعف‌هایش را شناخت و درمان کرد. یکی از عرصه‌هایی که ممکن است اراده در آن اظهار ناتوانی کند و نتواند قلمرو مدیریت خود را نیکو اداره نماید، عرصۀ طغیان شهوت جنسی است. در این زمان است که باید نیروهای کمک‌کار به میدان آیند و اراده را تقویت کنند.

از بهترین کارافزارها در تقویت اراده، «پیمان بستن با خداوند» است. برای یاری اراده، در پیشگیری از استمنا و خودارضایی، باخدا پیمان ببندید که تا فلان زمان، مثلاً تا ظهر جمعۀ آینده از این کار دوری کنید. این پیمان باید بر مبنای موازین شرعی باشد که پایبندی به آن واجب شود و نقض آن حرام و کفاره آور باشد؛ مثلاً بگویید: والله من از حالا تا ظهر جمعۀ آینده این کار را نمی‌کنم. (برای مطالعۀ بیشتر دربارۀ پیمان بستن باخدا، به رساله‌های توضیح‌المسائل مراجعه کنید).

در ابتدا، زمان پیمان را کوتاه بگیرید تا از عهدۀ انجام آن برآیید؛ یک‌روزه، سه‌روزه و یک‌هفته‌ای. سپس اندک‌اندک پیمان را طولانی کنید؛ یک‌ماهه و سه‌ماهه و آن‌گاه طولانی‌تر کنید؛ شش‌ماهه و یک‌ساله. این کار را ادامه دهید تا آنکه دیگر از شر آن نجات یابید و در همۀ عمر، پاک بمانید. ان شاالله!

 

13. توبه کنید

توبه، یک واجب فوری است. هرگاه آدمی به گناهی آلوده شد، واجب است که فوری توبه کند و با بازگشت به دامان پرمهر خداوند مهربان، جان خود را از آلودگی پاک نماید. آغوش خدا همیشه به روی آدمی گشوده است. هرگاه انسان توبه کند و دست از بدکاری بشوید، پاک می‌شود و گویا گناهی نکرده است. به فرمودۀ پیامبر اکرم (ص): «توبه کننده از گناه، چونان کسی است که گناه ندارد» [11].

توبه، جان را صفا می‌دهد، خدا را خشنود می‌کند، انسان را به نیکی‌ها ترغیب می‌نماید و از بدی‌ها بیزار می‌کند. هرگز نباید از سنگینی گناه خود نا امید شد، بلکه باید به بخشندگی خدای رحمان امید بست. خدای سبحان به بازگشت بندگان شوق دارد. هر گناهی هر چه بزرگ باشد، در برابر بخشندگی او کوچک است. پس در همین لحظه توبه کنید و زنگار گناه را از جان خود بزدایید. نگویید: جانم چنان آلوده است که از خدا شرمسارم و روی رفتن به بارگاه او را ندارم؛ زیرا او بنده‌نواز و کریم است:

تو مگو ما را بدان شه بار نیست

با کریمان کارها دشوار نیست [12].

 

[1] – نهج البلاغه ، حکمت 474.

[2] – مولوی ، مثنوی.

[3] – نهج البلاغه ، حکمت 324.

[4] – علق ، 14.

[5] – بابا طاهر.

[6] – حرعاملی ، وسائل الشیعه، ج20 ، ص 190.

[7] – یوسف ، 33.

[8] – محمد باقر مجلسی ، بحارالانوار، ج84، ص141.

[9] – مرتضی مطهری ، ده گفتار ، ص 265.

[10] – مولوی ، مثنوی معنوی .

[11] – میرزا حسین نوری ، مستدرک الوسائل ، ج 12، ص126.

[12] – مولوی ، مثنوی معنوی.