رفاقت زن و شوهر

وصف ناپذیری برخی از پدیده ها

برخی از پدیده ها و پاره ای از اوصاف را نمی توان به گونه کامل و جامع وصف کرد؛ زیرا قلم و بیان قادر به تبیین آنها نیست. به تعبیر علمی، «یُدرَك وَلا يُوصَف» اند؛ یعنی درک شدنی اند، اما وصف شدنی نیستند، ادراک آن ها نیازمند دقت بالا و فهم عمیق است و هر حس و اندیشه ای نمی تواند آنها را به گونه ای همه جانبه درک کند. یکی از آن پدیده های وصف ناشدنی دانه درشت در قلمرو زندگی خانوادگی، ثمره های رفاقت و سازگاری همسران و زیان های عدم رفاقت و ناسازگاری ایشان است. اگر زن و شوهر با همدیگر سازگار و رفیق باشند، بیشترِ خوبی های لازم برای یک زندگی سعادتمندانه را دارند و اگر رفیق و سازگار نباشند، بیشتر بدی های لازم برای تباهی زندگی را فراهم کرده اند. در صورتی که زن و شوهر با یکدیگر «خوب» باشند، دیگر از مشکلات زندگی باکی نیست و اگر با هم «بد» باشند، دیگر چندان بهره ای از حیات خانوادگی ندارند. این «خوب بودن» همسران با یکدیگر، به منزله «صد» است که «نود» را نیز در بر دارد و نیز هشتاد و هفتاد و … را .

بسیاری از موهبت های فرخنده زندگی، زیرمجموعه این نعمت گران قدرند. اگر یک زندگی همراه با آرامش و آسایش و نیز سعادت حیات آن جهانی را بخواهیم، به رفاقت همسران نیاز داریم. از سوی دیگر، اگر دو همسر با هم ناسازگار و نارفیق باشند، علاوه بر تباهی زندگی دنیایی، آخرتشان می شود.

آرامش درونی

آن سکینت، مودت و رحمتی که خداوند از ثمره های پیوند همسران بیان فرموده (1)، با رفاقت و سازگاری زن و شوهر قابل تأمین است. دوستی همسران، از بهترین آرامش بخش های روان آدمی است؛ و بالعکس، اگر میان همسران رفاقت و همدلی نباشد، خانه و کاشانه ایشان یا سرد و بی روح است و یا معرکه کارزار؛ و در این عرصه منحوس، اعصاب ها فرسوده می شود. بسیاری از افسردگی ها نیز از همین ناحیه، دامن گیر آدمیان می شود؛ چه  برای خود زن و شوهر و چه فرزندانشان.

طبیعت و خاصیت ذاتی ازدواج و زیستن همسران در کنار یکدیگر، آرامش بخش است و محبت و مهربانی، از ثمره ها و پیامدهای این پیوند مقدس است. اگر آدمیان، این پدیده فرخنده را به همان طبیعت اصلی اش باقی بگذارند، به یقین، سعادت آفرین خواهد بود.

آفات رفاقت

پدیده های این جهان را آفت هایی است؛ از این رو، صاحبان اندیشه و خردمندان باید همواره مراقب آفت ها باشند و برای صیانت از داشته های خویش، در برابر هجوم آفات سپر گیرند، غافلگیر نشوند و نگذارند به داشته های ارزشمندشان آسیبی برسد. در صورتی که آفتی توانست لطمه ای به آنها بزند، فورا به جبران برخیزند، آفت شناسی و آفت زدایی کنند و رگ و ریشه های آفت را بخشکانند. رفاقت زن و شوهر نیز آفت های بسیاری دارد که باید مراقبشان بود؛ مراقبتی دائمی و هوشیارانه. این مراقبت، از وظایف حتمی زن و شوهر است. اگر یکی مراقب باشد و دیگری بی پروا، امنیت کامل حاصل نمی شود. این آفت ها گوناگون اند؛ بخشی درونی اند و بخشی بیرونی؛ یعنی برخی شان از اخلاق و احوال و کردار و گفتار خود زوجها منشأ می گیرند، رستنگاهشان زندگی خصوصی زوج هاست و ریشه در درون جان همسران و کاشانه ایشان دارند و برخی از بیرون می آیند و عوامل بیرونی آنها را برایشان و زندگانی شان تحمیل می کنند. هر دو بخش و همه گونه های آفت را باید شناخت و از آنها حذر کرد.

برخی از آفت های رفاقت و درمان آنها

۱. مجادله

مجادله و ستیزه جویی زوج ها، از دانه درشت ترین آفت های رفاقت همسران است. این آفت، چنان موریانه ای است که در پیکره حیات خانوادگی نفوذ می کند و آن را پوک و پوسیده می نماید. عرصه ستیزه گری، عرصه ای خسارت بار است که همه جدال کنندگان در آن زیان می بینند. این نبرد، بی برنده است و هیچ برنده ای برای این کارزار، قابل تصور نیست. مبارزان میدان  جدل و نزاع، عاقلان نیستند و داور این میدان، عقل نیست تا بخواهد در پایان نبرد، به نفع یکی و به زبان دیگری حکم کند؛ بلکه مبارزان این نبرد، سفیهان اند و داور آن جهل است؛ از این رو در چنین صحنه غبارآلودی، هیچ پدیده واضح و روشنی یافت نمی شود. لجاجت های کور، خشم های بی مهار، عصبانیت های بی منطق و بیمارگونه و خودخواهی های فضیلت سوز، چنان بر تارک یکدیگر می کوبند که مغز اندیشه ورز را گیج میکنند و آن را از خردمندی باز می دارند.

فرجام این نبرد کور، از همان آغاز معلوم است: شکست دوسویه! از این رو آدمی نباید از همان آغاز به چنین عرصه نامبارکی، پای گذارد.همسران و دیگران نگویند: «بالأخره مسائلی در روابط زوج ها پیش می آید که برای حل آنها، چاره ای جز بحث و مناقشه نیست»؛ زیرا ما می گوییم: هیچ مسئله ای با مجادله و مناقشه حل نمی گردد، بلکه با مناقشه، اگر راه حلی هم وجود داشته باشد، گم می شود. راه های حل مسائل خانوادگی و ابزارهای گشایش گره های روابط همسران را باید در جایی غیر از میدان نبرد وجدال پیدا کرد. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله درباره نکوهیدگی مجادله و مخاصمه، فرموده اند: «آدمی به مرتبه كمال ایمان نمی رسد تا آنکه مجادله و ستیز را وانهد؛ اگرچه برحق باشد».۲

۲. عیب جویی و عیب گویی

 همه انسان ها، خویشتن را دوست دارند، «حُبّ ذات» و خویشتن دوستی، از نیرومند ترین علاقه های آدمی است. از این روست که ما اهانت به خود را برنمی تابیم؛ حتی اگر در جامه انتقاد باشد و به یقین بدانیم که انتقاد کننده، قصد دشمنی ندارد و خیرخواه است. عیب جویی و عیب گویی، چنان سّم کشنده است که اگر پای درخت رفاقت و محبّت همسران ریخته شود، ریشه های درخت را می سوزاند، شاخه هایش را می خشکاند و میوه هایش را می پوساند.

پی نوشت ها

 ۱. روم، ۲۱.

۲. نبرد بی برنده ، انتشارات خادم الرضا عليه السلام، قم، چاپ هفتم.