سبک زندگی

سلام

سلام و مصاحفه

پیوندهای اجتماعی، نیازمند. «تحکیم» است.

استوارسازی این رشته ها با کلی گویی به دست نمی آید. باید نمونه های عملی و مصداق های خاص و روشن ارائه شود، تا مرزهای دوستی و پیوندهای عاطفی استوارتر گردد و پایدار بماند. «سلام» و دست دادن یکی از این امور است.

سلام، چراغ سبز آشنایی است.

وقتی دو نفر به هم می رسند، نگاه ها که به هم می افتد، چهره ها که رو در رو قرار می گیرد، نخستین علامت صداقت و مودت و برادری، «سلام دادن» است و در پی آن، دست دادن و «مصافحه»

دو نفر را تصور کنید که به یکدیگر می رسند، آشنا و دوست هم هستند. در این برخورد، بهتر است نخستین کلامشان چه باشد؟ آیا مناسب تر از «سلام» چیزی سراغ دارید؟

مفهوم سلام

    سلام، اطمینان دادن به طرف مقابل است که: هم سلامتی و تندرستی تو را خواستارم، هم از جانب من آسوده باش و مطمئن، که گزندی به تو نخواهد رسید. من خیرخواه تو هستم، نه بدخواه و کینه ورز و دشمن. نیز نوعی  درود و

تحیت اسلامی است که دو مسلمان به هم می گویند. این معنای شعار اسلامی سلام است.

  دست دادن و دست هم را صادقانه به گرمی فشردن، نشان دیگری از محبت و صمیمیت و خیرخواهی است. دلها را به هم نزدیکتر و محبتها را بیشتر می سازد. تماس دو دست، قلبها را نیز به هم نزدیکتر می کند، اگر منافقانه و دروغ و فریب نباشد!

«دست در دست، چو پیوند دو قلب

گرمتر می گردد،

دل آزرده دوست،

نرمتر میگردد … »

باری … سلام، نام خداست و تحیت الهی، سفارش پیامبر است و امامان. تا آنجا که فرموده اند: اگر کسی پیش از سلام، شروع به سخن کرد، جواب ندهید:

«مَنْ بَدَأَ بِالْكَلَامِ قَبْلَ السَّلَامِ فَلَا تُجِيبُوهُ.» [1]

در حدیث دیگری امام صادق از قول خداوند نقل می کند که: بخيل، کسی است که از سلام دادن به دیگری بخل ورزد:

« البَخِيلُ مَن بَخِلَ بالسَّلامِ.» [2]

راستی … سلام دادن به دیگری نه تنها چیزی از قدر و جایگاه انسان نمی کاهد و هیچ گونه ضرر و زیان مادی، پولی، آبرویی و …. ندارد، بلکه محبت آور و صفابخش است و خداپسند و سیره رسول خدا و روش و منش اولیاء الهی است. به علاوه، نشانه ای از تواضع و فروتنی و نداشتن کبر است. انسانهای متواضع، نه تنها زیان نمی بینند،

بلکه عزت و محبوبیت هم پیدا میکنند. امام صادق (ع) فرمود:

«مِنَ اَلتَّوَاضُعِ أَنْ تُسَلِّمَ عَلَى مَنْ لَقِيتَ »؛ [3] از نشانه های فروتنی این است که به هر کس برخوردی، سلام دهی پیامبر اکرم (ص) نیز فرمود:

« إذا تَلاقَيْتُم فَتلاقوا بالتَّسليمِ و التَّصافُحِ »؛ [4]  هرگاه یکدیگر را دیدار کردید، با «سلام» و «دست دادن» با هم دیدار کنید.

ادب و آداب سلام

سیره رفتاری پیامبر خدا آن بود که به هر که می رسید . حتی کودکان – ابتدا به او سلام میکرد، بخصوص در مورد سلام کردن به کودکان می فرمود: پنج صفت است که تا زنده ام، آنها را رها نخواهم کرد، یکی هم سلام دادن به کودکان است، تا پس از من «سنت» گردد. [5]

این خصلت خجسته، از اخلاق حسنه و روحیه پاک و تواضع او سرچشمه می گرفت. اینها درست؛ ولی ادب اقتضا می کند که کوچکترها به بزرگترها سلام کنند. در حدیث آمده است که پیامبر اکرم (ص) فرمود:

کوچک به بزرگ سلام کند، یک نفر به دو نفر، و جمعیت کم به جمعیت فراوان، و سواره بر پیاده، و رهگذر، بر کسی که ایستاده است.

و ایستاده بر کسی که نشسته است. [6]

و البته که اگر جز این باشد، نشان تواضع نخواهد بود؟ اسلام را باید آشکارا، بلند و با صدای رسا ادا کرد. احادیث فراوانی با عنوان «الجهر بالسّلام» و «افشاء سلام» آمده که سفارش اکید دارد که سلام ها، رسا و بلند باشد، نه زیر لب و آهسته و نامفهوم و ناقص. جواب سلام نیز باید همین گونه باشد، یعنی بلند و واضح، تا طرف بشنود.

اگر در برخورد با دیگران یا ورود به جلسه و جمعی، یا رسیدن به خانه و محل کار، سلام بگویید، ولی آهسته، شاید سلامتان را نشنوند. با اینکه شما سلام داده اید، ولی به دلیل سر و صدا یا جمع نبودن حواس یا هر عامل دیگر، سلامتان را نشنوند، شما را بی ادب و بی اعتنا خواهند شمرد و متکبر خواهند پنداشت.

یا اگر سلام دیگری را جواب دهید؛ اما آهسته و زیر لب، به گونه ای که نفهمد و نشنود، شاید پیش خود فکر کند مسأله ای، خصومتی و … پیش آمده، یا شما سرسنگین و متکبر شده اید که حتی جواب سلامش را هم نمی دهید یا با دشواری و بی علاقگی جواب می دهید.

راه جلوگیری از این سوءتفاهم ها و بدگمانی ها، رعایت همان دستور دینی در معاشرت ها است، یعنی آشکارا سلام کردن.

امام صادق(ع) می فرماید:

«هرگاه یکی از شما سلام می دهد، سلامش را آشکارا بگوید. نگوید که سلام دادم، ولی جوابم ندادند»، شاید سلام داده ولی آنان نشنیده باشند؛ و هرگاه یکی از شما جواب سلام می دهد، جواب را آشکارا و بلند بگوید، تا آن مسلمان دیگر نگوید که «سلام کردم ولی جوابم را ندادند!» [7]

اگر سلام مستحب است، جوابش واجب است. البته بیشترین ثواب نیز از آن کسی است که شروع به سلام کند. آن که سلام می دهد، پاسخش را باید گرمتر و بیشتر داد، چرا که سلام نوعی تحیت و هدیه از سوی یک مؤمن است و هدیه را باید پاسخی بهتر ارائه داد، تا نشان قدرشناسی باشد. و این تعلیم قرآن کریم است که تحیت دیگران را به گونه ای بهتر پاسخ دهید: «… فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا »[8]، یا مثل همان را بازگردانید.


[1] . سفينه البحار ، محدث قمی، ج ۱، ص ۶۴۵ ۲.

[2] . میزان الحکمه، ری شهری، ج ۴، ص۵۳۵.

[3] . خصال، صدوق، ص۱۱.

[4] . سفينه البحار، ج ۱، ص۴۶۵ .

[5] . بحارالانوار، ج ۲۳، ص۱۰.

[6] . میزان الحکمه، ج ۴، ص۵۳۸.

[7] . اصول کافی (عربی) کلینی، ج ۲، ص۶۴۵ .

[8] . نساء (۴) آية ۸۶ ٢.

محمد جواد محدثی

نوشته های مشابه

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا