صداقت و راستی

صداقت و راستی، از خصوصیات عالی اخلاق انسانی است که در آموزه های اسلامی از زمینه های اساسی ارجمندی و نیک بختی انسان شناخته شده است. پیشوای صادقان و مولای متقیان، صداقت را ارجمندترین و والاترین صفت،¹ معرفی کرده و از راستگویی به عنوان اساس هر نوع اصلاح فردی و اجتماعی نام برده است:

الصِّدقُ صَلاحُ كُلِّ شيءٍ ²

راستگویی مایه صلاح هرچیز است. در مقابل، کذب و دروغگویی را ریشه همه فسادها و سرچشمه همه تباهی ها دانسته است:

الكِذبُ فَسادُ كُلِّ شَيءٍ ³

دروغگویی، موجب تباهی هر چیز است. بنابراین اگر همه فعالیت ها و اقدامات انسان بر صدق و راستی بنا نهاده شود و از هرگونه ناراستی پیراسته باشد، زمینه های نیک بختی و گران قدری برای او فراهم می گردد؛ چنانکه گشوده شدن دریچه های سعادت و بهروزی به سوی جامعه بشری، جز با استوار کردن پایه صداقت میسّر نمی شود. به همین جهت حق تعالی مؤمنان را در کنار فراخوانی به تقوا، به همراهی با صادقان نیز فرمان می دهد:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ ⁴ ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا بپرهیزید و با صادقان باشید!

مقصود از صادقان در این آیه شریفه کسانی اند که در اندیشه و پندار و گفتار و کردار و در نهان و آشکار وجودشان ذرّه ای دروغ و ناراستی راه ندارد و وجودشان سراسر صدق و راستی است. 

کلید طلایی

صداقت و راستگویی، کلیدِ طلاییِ گنج مقصود است که در دارالملک ایمان نهفته است و کسی بی آن، نه ره به سوی سرای ایمان می برد و نه به گنج پربهای دیانت و شریعت دست می یابد. پیشوای راستان، از راستی به عنوان پایه دین و ستون ایمان یاد می کند و می فرماید:

 الصِّدقُ عِمادُ الإسلامِ ، و دِعامَةُ الإيمانِ .⁵

راستی ستون مسلمانی و پایه ایمان است.

چنانکه خیمه بی عمود و سقف بی ستون فروریخته و غیر قابل استفاده است، انسان بی بهره از صداقت در دارالامن ایمان و در پناهگاه اسلام جایی و قراری ندارد و از سرای سلامت اسلام و امن ایمان بیرون است، و از نظر حیات دینی و روح ایمانی، مرده ای بیش نیست؛ چرا که ایمانِ تهی از صداقت، و اسلام منهای راستی در کلام امام علی (ع) بسان پیکر بی سر⁶ است.

بنابراین، براساس آموزه های دینی، رازِ گرانقدری و ارجمندی انسان، در صدق و راستی نهفته است و خوشبختی و کامرانی تنها برای کسانی که تلاش و فعالیت آنان توأم با صدق و راستی باشد، میسّر می گردد. کسانی که جز از این ره برای نیک نامی و نیک بختی و نجات و خوشبختی میکوشند، ره به بیراهه سپرده اند و فرجامی جز نگون بختی نخواهند داشت، چراکه اَلْصِدْقُ نِجاةٌ وَ کَرَامَةٌ. ⁷ نجات و کرامت، در پرتو صداقت به دست می آید.

منابع

۱. عبدالواحد بن محمد تمیمی آمدی؛ غررالحکم و دررالکلم، مقدمه و تعلیق میرجلال الدین حسینی ارموی، (چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۳) ج ۲، ص ۳۷۱.

۲. همان، ج ۱، ص ۲۸۱.

۳. همان، ج ۱، ص ۲۸۱.

۴. توبه، آیه ۱۱۹

5. غررالحکم و دررالکلم، ج ۲، ص ۴۰

6. همان، ج ۳، ص۱۰۷؛ ج ۱، ص ۱۲۹، ج ۴، ص ۴۷.

7. همان، ج 1، ص ۱۷۹؛ «الضاد على شرف منجاة وكرامة، راستگو بر بلندای رستگاری و گرامی بودن است.» (همان، ج ۱، ص ۳۲۶).