عید غدیر خم مبارک باد

اعلان رسمی:

پیامبر اسلام(ص) پس از اتمام حج، به منادی خود؛ بلال دستور دادند تا به مردم اعلان کند که همگان باید فردا حرکت کنند تا در غدیر خم گرد هم آیند و هیچ کس جز معلولان نباید باقی بماند. صبحگاهان پیامبر خدا(ص) با جمعیتی انبوه از مکه به سوی غدیر خم حرکت کردند. پیامبر اکرم (ص) روز یکشنبه ۱۸ ذی حجه ی سال ۱۰ هجری در بازگشت از حجة الوداع به غدیر خم رسیدند. پنج ساعت از روز گذشته بود که جبرئیل فرمان خداوند را به پیامبر ابلاغ کرد:

ای محمد! خداوند تو را سلام می رساند و می فرماید: ای رسول ما! آن چه را از سوی پروردگارت – درباره معرفی علی بن ابی طالب (ع) برای جانشینی پس از تو – به تو نازل شده است، به مردم ابلاغ کن و اگر این کار را نکردی، رسالت خداوند را ابلاغ نکردی»

هنگامی که این دستور نازل شد، بیش از صدهزار نفر از جمعیت به نزدیکی «جُحفِه» رسیده بودند و گروهی نیز هنوز به رسول الله(ص) نپیوسته بودند. پیامبر در غدیر توقف کرد و دستور داد که پیشینیان که به جُحفِه رسیده اند، بازگردند و منتظر بمانند تا بقیه نیز به آنان ملحق شوند.

جُحفِه» یکی از میقات های اطراف حرم مکه است. این دهکده ی بزرگ در راه مکه و مدینه و در فاصله ی چهار منزلی مکه، میقات گاه مردم شام و مصر بوده است.

غدیر کجاست؟

«غدیر» به بِرکه و آبگیری می گویند که در ایام ریزش باران از آب پر می شود. سپس رفته رفته آبش کاهش می یابد و در تابستان با شدت یافتن حرارت هوا به کلی از بین می رود. «خُم» شاید اسم شخصی باشد یا این که اسم نیزار و درخت زاری است که در باتلاق یا مَصبِّ رود و ریزش آب پیدا می شود و در زبان عرب به آن «غيضة » می گویند. یا اسم محلی است که در آن چشمه می ریزد و یا اسم چاهی است که نزدیک جدول آب حفر کرده اند و آن چاه را «مرة بن كعب» حفر کرده است.

غدیر کمی قبل از جُحفِه قرار دارد و محل جدایی حاجیان مدینه، مصر، عراق و نجد از دیگر حجاج است. اکنون غدیر در ۲۲۰ کیلومتری مکه و به فاصله دو مایل قبل از جحفه به سوی مکه قرار دارد.

 پیامبر دستور داد پیرامون پنج درخت بزرگ «سمر» را که در آنجا قرار داشتند، از بوته های خار و سنگها پاکسازی کنند. مقداد، سلمان، عمار و ابوذر این کار را به عهده گرفتند. سپس در میانه جمعیت، از سنگ و روانداز چارپایان، منبر بلندی فراهم کردند. هم چنین با انداختن پارچه ای بر روی یکی از آن درختان برای پیامبر سایبانی ساختند.

نگاهی به خطبه غدیر:

رسول خدا(ص) نماز ظهر را در هوای بسیار گرم آن منطقه به جماعت برگزار کرد. شدت گرما به حدّ

ی بود که مردم برای در امان ماندن از تابش مستقیم آفتاب و ریگهای داغ زمین، بخشی از ردای خود را زیر پا انداخته و قسمتی را بر سرشان افکنده بودند.

پس از نماز جماعت ظهر، حضرت محمد(ص) بر بالای منبر و سکوی ساخته شده ایستاد و به علی (ع) دستور داد که یک پله پایین تر در سمت راستش بایستد. به دلیل زیادی جمعیت، «ربيعة»، گفتار پیامبر (ص) را برای مردم تکرار می کرد تا افرادی که دورتر قرار داشتند، مطالب را بهتر بشنوند. اگر چه خود پیامبر(ص) نیز خطبه را با صدای بلند می خواند.

 محورهای خطبه ی غدیر

۱. حمد و ثنای الهی، تبیین صفات حق تعالی، شهادت به بندگی خود و خضوع در برابر ذات الهی

٢. اعلان نزول فرمان الهی برای معرفی علی بن ابی طالب(ع) به جانشینی پیامبر.

٣. اعلان رسمی ولایت و امامت دوازده امام پس از خود، با تأكيد بر این که ذُرّیه هر پیامبر از صلب همان پیامبر است، ولی دریای پیامبر اسلام (ص) از صلب علی (ع) است.

۴. بلند کردن دست علی (ع) و معرفی او برای امامت و ولایت و تأکید بر این که امامت علی بن ابی طالب (ع) از سوی خداوند است و به دستور خداوند، علی(ع) برترین مردم پس از اوست و هرکه امامت او را نپذیرد، به لعنت و خشم پروردگار گرفتار می شود.

۵. اعلان کامل شدن دین اسلام با امامت علی (ع) با بیان این نکته که هرکس تا روز قیامت، امامت على و فرزندانش را نپذیرد، کارهای نیک وی ارزشی ندارد و در دوزخ ماندگار خواهد بود. ایشان فرمودند که دشمن علی، شقی و بدبخت و دوستدار وی، با تقوا و مؤمن مخلص است.

6. اشاره به توطئه منافقان و جنگ های علی (ع) با ناکثین (پیمان شکنان) قاسطين (غاصبان حکومت و مارقین (خوارج). ایشان فرمودند: «پس از من پیشوایان گمراهی هستند که مردم را به سوی دوزخ می کشانند که خداوند و رسولش از آنان بیزار هستند». هم چنین برای دوستداران علی(ع) دعا کردند و بر دشمنانش نفرین فرستادند.

۷. سفارش به پژوهش و تدبّر در قرآن و فهم آن، با بیان جدایی ناپذیر بودن قرآن و عترت از یکدیگر

۸. تبیین جایگاه امامان دوازده گانه در قرآن و بیان این که منافقان، اهل جهنم، برادران شیطان و لعنت شدگان در قرآن، همان دشمنان ائمه(ع) هستند.

۹. بیان این که آخرین امام، مهدی قائم (عج) است که با انتقام گیری از

ستم کاران، بر همه ادیان و مذاهب پیروز می شود و عدالت را در جهان می گستراند.

۱۰. با تأکید بر این که صراط مستقیم، پیامبر است و پس از او، علی(ع) است و آن گاه، فرزندان علی، که پیشوایان حق هستند.

۱۱. اشاره به اینکه پیامبر حقایق را به مردم فهماند و پس از او، علی(ع) حقایق را به مردم می فهماند. ایشان تاکید کردند که مردم پس از پایان خطبه، با پیامبر و علی(ع) بیعت کنند؛ زیرا پیامبر با خداوند بیعت کرده و علی (ع) نیز با پیامبر بیعت کرده است، پس بیعت با علی (ع) از طرف خداوند و بیعت با خداوند است.

۱۲. تبیین فضایل و آثار دنیوی و اخروی حج و عمره، تأکید بر اقامه نماز و پرداخت زکات.

۱۳. تأکید بر این که اگر امت، مطلبی از حرام و حلال الهی را جاهل شد یا فراموش کرد یا ابهامی داشت، به علی (ع) و امامان پس از او مراجعه کند.

۱۴. تأکید بر این که بالاترین معروف، رساندن پیام غدیر به گوش آنانی است که حاضر نبوده اند. پیامبر (ص) فرمودند: چون به دلیل کثرت جمعیت، بیعت با دست امکان ندارد، مردم چنین بگویند: «ما جمعیت حاضر در غدیر همه سخنان پیامبر را شنیدیم و اطاعت می کنیم و در برابر آنچه از پروردگارمان به ما ابلاغ کرد، راضی و تسلیم هستیم و امامت على و فرزندانش را پذیرا هستیم. ما بر این گفته، با پیامبر به وسیله قلبها، جانها، زبان ها و دست هایمان بیعت می کنیم و زندگی و مرگ خود را بر اساس این بیعت قرار میدهیم، و هیچ چیز را جابه جا و دگرگون نخواهیم کرد و از پیمانی که بستیم باز نخواهیم گشت و در آن شک و تردیدی نمی کنیم. ای پیامبر! تو ما را از سوی خداوند درباره امیرالمؤمنین علی(ع) و امامان پس از او و حسن (ع) و حسین (ع) موعظه کردی و ما نیز با دلها، جانها و زبان هایمان با تو در این باره پیمان بستیم و خدا را شاهد می گیریم و تو نیز ای پیامبر بر ما گواه باش.» پیامبر اکرم(ص) در مراسم غدير، عمامه خود را که «سحاب» نام داشت، به عنوان تاج افتخار بر سر علی(ع) گذاشتند.