لطفا ریا کنید

استاد قرائتی در خاطره ای می گفتند:

چند سال پیش با برادر عزیز، رسول خادم (قهرمان کشتی ایران) تماس گرفتم و به ایشان گفتم: از اینکه در امریکا بر حریف خود پیروز شدی، یک سجده شکر بجا بیاور. ماهواره های کشورهای دنیا نشان می دهند. می گویند چرا این کار را کرد؟ می گویند این مسلمان است. مسلمان ها وقتی خدا به ایشان نعمتی می دهد، سجده شکر می کنند. گفت: ریا نمی شود؟ گفتم: بعضی عبادت ها با تظاهر همراه است؛ مثل اذان و نماز جماعت. از طرفی آن ریایی حرام است که خودت را مطرح کنی؛ اما اگر ضعف و بندگی خود و بزرگی خدا را نشان دادی، آن هم بعد از پیروزی بر حریف خود و در کشور کفر، این دیگر ریا نیست.

ایشان به مسابقات رفت. قهرمان شد. سجده کرد. ماهواره ها هم نشان دادند. وقتی برگشت یکی از بزرگان یک حج هم به او هدیه داد.

اگر از این اقدام شک کردیم و تصور کنیم که ریا انجام شده است، علتش این است که معنای ریا و شرایطش را نمی دانیم.

ریا یعنی چه؟

ریشه واژه ریا، کلمه «رؤيت» به معنای دیدن است؛ اما هردیده شدنی ریا نیست. ریا در کلام امام صادق علیه السلام سه علامت دارد:

١. اگر مردم او را ببینند، بانشاط می شود؛

۲. تنها که شود، کسالت او را فرا می گیرد؛

٣. دوست دارد در تمام کارهایش او را بستایند.[1]

در حقیقت ریا، امری قلبی است و وقتی رخ می دهد که کارمان را برای دیگران انجام دهیم؛ نه اینکه هر کاری که نمایان انجام شود، اسمش ریا باشد. نکته مهم اینکه اگر به قصد الهی کاری را نمایان انجام دهیم، ریا نشده است.

ریای مستحب

از این بالاتر اینکه نه تنها هرکاری که در مقابل دیگران انجام دهیم، ریا نیست، بلکه گاهی لازم است ریا کنیم! مثلا اگر قرار است به فرزندانمان، کمک به فقرا را آموزش دهیم، باید برای رضای خدا، گاهی جلوی چشم او به فقیری

کمک کنیم تا یاد بگیرد؛ البته قرار است گاهی این گونه انجام شود، نه همیشه. مثال دیگر درباره نماز است. ریای در عبادات سبب می شود عبادت شود؛ یعنی نمازی که برای دیگران انجام دهیم، باطل است؛ اما برای دعوت فرزندانمان به نماز و اموزش نماز به آنان، لازم است آنها نمازهای ما را ببینند تا بتوانند الگو بگیرند. نماز جماعت با اینکه نمایان کردن نماز است، اما مستحبی است که بسیار تأکید شده است.

برای دعوت عملی دیگران به انجام کارخیری، گاهی لازم است برای رضای خداوند، در مقابل مردم در آن کار سهیم شد تا دیگران نیز سهیم شوند. یکی از جاهایی که ریا ثوابی عظیم دارد، محزون کردن مجلس مصیبت اهل بیت علیهم السلام است. تا آن جا که امام صادق فرمودند آنکه در مجلس مصیبت اهل بیت علیهم السلام حالت گریه به خود بگیرد، بهشتی شده است.[۲]

مورد دیگر، خلوت کردن با خداوند است که معمولا از مخفی ترین عبادت هاست؛ اما دستور داده شده که اعتكاف در مساجد انجام شود. طبیعی است که دیگران این خلوت را خواهند دید؛ اما سبب می شود دیگران نیز در این حرکت ایمانی شرکت کنند.

دین داری را برجسته کنیم

اگر می خواهیم فضای فرهنگی جامعه ایمانی شود، همه وظیفه داریم آنچه را که به انجام اجتماعی آن دستور داده

شده است، در جامعه بروز دهیم؛ مانند برگزاری جلسات قرآن، دعا و اعتکاف، نمایان کردن صدای اذان، پوشش

حجاب برتر، افشای سلام و بلند گفتن بسم الله در آغاز هر کار و  انجام نمازهای مستحبی در خانه با توجه به نتیجه ولی برای فرزندان و نمازهای واجب به جماعت با توجه به نتیجه اجتماعی آن. در انجام این اعمال، خجالت و حیا از دیگران نباید راه داشته باشد. امام سجاد (علیه السلام) هشدار می دهند:

«مؤمن هیچ عمل خیری را از روی ریا انجام نمی دهد و از روی حیا از دیگران، ترک نمی کند».[3]

پی نوشت ها

١. الخصال، ج ۱، ص ۱۲۱.

٢. مثير الأحزان، ص ۱۴.

٣. الكافي، ج۲، ص ۲۳۱.