سبک زندگی

عوامل اعتیاد

روانشناسان در کاوش مسئله اعتیاد، به عواملی نظیر بیماری های روانی، اراده ضعيف، حساسیت و زودرنجی، خودشیفتگی شدید، عصبی بودن، اختلالات رفتاری، خجالتی بودن و انزوا تكيه دارند. کسانی که بخش نهاد شخصیت آنان قوی است، بخاطر زودتر به دست آوردن آنچه که می خواهند، سریع تر معتاد می شوند.

دانشمندان علم اخلاق، عوامل اعتیاد جوانان را سستی اعتقادات، تبعیت فرد از هوی و هوس، عدم تبعیت از عقل سلیم، عدم رعایت جنبه های عفت و تقوای عمومی، معاشرت های نامناسب، رواج فساد و فحشا در جامعه و مواردی نظیر اینها می دانند.

متخصصین زیست شناسی، برخی از عوامل زیستی ۔ جسمانی را موجب کشیده شدن جوانان به سوی اعتیاد می دانند. یکی از این نگرش ها در بررسی عوامل اعتیاد، بینش جامعه شناختی است. در این نگرشT ضمن قبول تأثیر عوامل درونی، اخلاقی، اعتقادی و جسمانی در اعتياد، این مسئله را از زاویه اجتماعی بررسی می کنند. اعتقاد این دیدگاه بر آن است که زمینه ها و عوامل اجتماعی، مهم ترین و موثرترین و تعیین کننده ترین عوامل اعتیاد جوانان به شمار می روند؛ و عوامل اجتماعی اعتیاد را شامل عوامل اجتماعی کلان، عوامل اجتماعی خرد و عوامل فردی و شخصی می دانند.

عوامل اجتماعی کلان

  • مناطق جغرافیایی و موقعیت استراتژیک کشور

واقع شدن در کنار کشورهایی نظیر افغانستان و پاکستان و واقع شدن کشور در منطقه ای از خاورمیانه که مسیر قاچاق مواد مخدر است، موجب شده است که استان های مرزی بویژه مرزهای شرقی کشور بیشترین آمار اعتیاد جوانان را داشته باشند.

  • شهرنشینی و شهرگرایی

مطالعات اجتماعی انجام گرفته در مورد اعتیاد جوانان حاکی از آن است که به طور عام، اعتیاد جوامع شهری بالاتر از اجتماعات روستایی است؛ که ناشی از نابسامانی های نسبی جوامع شهری است و شامل سستی روابط و ضعف نظارت اجتماعی و مواردی نظیر اینها می باشد.

  • محلات شهری

شواهد تجربی حاکی از این است که برخی از محلات شهرهای بزرگ، محل تجمع افراد معتاد و مرکز پخش مواد مخدر است که از این محلات تحت عنوان محلات «زرد و سرخ» نام می برند.

  • حاشیه نشینی

 در حاشیه شهرها، ناسازگاری اجتماعی موجود از یک سو و ضعف نظارت رسمی و غیررسمی اجتماعی از سوی دیگر، زمینه رواج مواد مخدر و کشیده شدن جوانان به سوی اعتیاد را فراهم می کند.

  • سیاست های جهانی استکبار

یکی از شگردهای امپریالیسم جهانی در مبارزه با ملت ها و جوامع رو به توسعه جهان، این است که در کنار دخالت های نظامی و اقتصادی و فرهنگی، برای تضعیف مقاومت ها و مبارزه های آنان، جوانان این کشورها را از طریق معتاد کردن از میدان مبارزه حذف می کنند.

  • نظام سرمایه داری

 منافع سودجویان و صاحبان سرمایه ایجاب می کند که در جهت کسب سود و درآمد هر چه بیشتر به ویژه تضمین تداوم آن، افکار جوانان را به سوی انحراف بکشانند.

  • قشربندی و طبقات اجتماعی

 اعتیاد در بین برخی از طبقات و اقشار اجتماعی نه تنها رواج دارد، بلکه به عنوان ملاک فخر و مباهات به کار می رود و حتی در محافلی، تعارف آن به عنوان درجه احترام به مهمان تلقی می شود.

عوامل اعتیاد اجتماعی خرد

  • فقر و نیاز مادی

 در خانواده هایی که از نظر مالی در مضیقه هستند و برای تأمین زندگی اقتصادی اعضای خود با دشواری های متعدد روبه رو می باشند، زمینه ابتلای به اعتیاد نسبتا به خانواده های دیگر بیشتر است. در این خانواده ها، جوانان برای تأمین معاش خود به فروش مواد مخدر و استعمال آن رو می آورند. . البته این بدان معنا نیست که هر فرد نیازمندی ضرورتا به سوی اعتیاد تمایل دارد.

  • رفاه زدگی

شواهد تجربی حاکی از آن است که رفاه بیش از حد در شرایطی که تقویت کننده های فرهنگی و اعتقادی ضعیف باشند و نظارت های اجتماعی توسط خانواده نیز پایین باشد، جوانان این خانواده ها به سوی سرگرمی های انحرافی از جمله اعتیاد گرایش پیدا می کنند. 

  • گروه همسالان

تأثیر دوستان و معاشران نزدیک افراد، بویژه جوانان و افراد هم سن و سال آنان به عنوان گروه های اجتماعی اولیه، در تمام وجوه و جهات اخلاقی و رفتاری جوانان، بویژه در کشاندن آنان به سوی اعتیاد نقش مهمی ایفا می کند. در این رابطه، نقش باندهای قاچاق و اعتیاد به صورت استفاده از این راه بسیار مهم به نظر می رسد. یکی از علل گرایش نوجوانان و جوانان به اعتیاد از دید صاحب نظران همین مورد می باشد.

  • نوع شغل

نوع شغل و گروه های شغلی فرد و پدر و مادر او در تمام شئون زندگی جوان تأثير تعیین کننده ای برجای می گذارد. یک پژوهش محلی نشان داده است که در میان دارندگان شغل های رانندگی مثل رانندگان اتوبوس های بین شهری، مینی بوس، تاکسی و تریلی، به دلیل اقتضای شغلی و رفت و آمد مداوم بین مناطق مختلف داخل و خارج کشور، امکان گرایش به حمل مواد مخدر و نهایتا مصرف آن، بیشتر از دیگر شغل ها می باشد..

  • نابسامانی های خانوادگی

شرایط نابسامان خانواده نظیر اختلالات خانوادگی، فقدان یکی از والدین، بحران ارزش ها و کشمکش و شکاف بین نسل ها، در مشکل افزایی برای جوانان و کشانیدن آنان به سوی انحراف و اعتیاد، تأثیر زیادی دارد. مطالعات اجتماعی و شواهد تجربی حاکی از میزان ابتلای بیشتر در جوانانی است که از خانواده های نابسامان هستند تا نسبت به خانواده های سالم.

  • رسانه های جمعی

تأثیر رسانه های جمعی و گروهی در ایجاد جو فکری، رفتار سازی و کلیه شئون زندگی مردم، به ویژه در میان گروه های سنی خاصی نظیر کودکان، نوجوانان و جوانان، روشن است که هم تأثیر مثبت دارد و هم منفی.

یکی از تأثیرات منفی و بدآموزی رسانه های جمعی به ویژه سریال ها و فیلم های خارجی در این است که جوانان را به سوی تقلید از هنرپیشگان معروف در شیوه های آرایش ظاهر، مد لباس و رفتارهایی نظیر کشیدن سیگار، نوشیدن مشروبات الکلی و احتمالا اعتیادهای سنگین تر می کشاند و خودنمایی و تقلید که اقتضای سنین جوانی است، به این امر کمک بیشتری می کند.

  • اوقات فراغت

عدم پوشش کامل و متناسب اوقات فراغت قشر نوجوان و جوان با فعالیت هایی نظیر ورزش، مطالعه، هنر، علم و تحقیق و صنعت، باعث ایجاد انحراف در رفتارهای آنان می شود. یکی از پیامدهای وضع مذکور، رانده شدن جوانان به سوی اعتیاد است.

  • بیکاری

بیکاری و عدم اشتغال، نه تنها باعث می گردد که خانواده ها نتوانند زندگی اقتصادی و رفاه مادی و معنوی اعضای خود را تأمین کنند، بلکه استحکام شخصیتی، ثبات اخلاقی، مناعت طبع، امید به آینده و اقتدار فرد را نیز از دست او می گیرد. پژوهش های اجتماعی نشانگر این واقعیت است که میان بیکاری و ابتلای به اعتیاد، ارتباط معناداری وجود دارد.

  • فحشا و فساد

فساد جامعه از لحاظ اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، مانند وجود فحشا و الكليسم و آزادی فعالیت گروه های انحرافی، محیط را برای راندن نوجوانان و جوانان به سوی اعتیاد، آماده می سازد. در این شرایط است که جوانان چشم خود را بر واقعیات اجتماعی می بندند و زندگی خود را شبانه روز در رؤیاهای افراد بی مبالات و چرت و تنبکی، رها می سازند.

  • نابرابری شرایط اجتماعی و اقتصادی

وجود تفاوت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی میان اقشار مختلف جامعه مانند فلسفه طبقاتی و اجتماعی، شکاف درآمدی، نابرابری در برخورداری از

 منابع ثروت اجتماعی، نابسامانی عمیق در امکان دستیابی به قدرت سیاسی، درجات بسیار متفاوتی از فقر و محرومیت اجتماعی و امکانات متفاوت فرصت های زندگی در مجموع باعث می شوند که در فرد احساسی از تبعیض، سرخوردگی پیدا شود. یکی از راه هایی که در برابر این افراد قرار می گیرد و به نظرشان به طور موقت آنان را از رودررویی با مشکلات دور می کند، روی آوردن به سوی اعتیاد است؛ و مسلم است که این اتفاق برای خانواده هایی روی می دهد که از جهت اراده و قدرتِ تجزیه و تحلیل و درک مسائل، ضعیف بوده و روی اعضای خود نظارت کافی ندارند.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا