علل گرایش نوجوانان و جوانان به اعتیاد از دید صاحب نظران
استرس محیطی، تصورات غلط در مورد رفع اضطراب و نگرانی به وسیله مصرف مواد مخدر، احساس بزرگ شدن و مشابه بزرگترها عمل نمودن، اعتیاد والدین (تحقیقات نشان داده است، هفتادو پنج درصد نوزادانی که مادران معتاد داشته اند، بعدها معتاد شده اند.)، وجود مواد مخدر در محیط، مورد سوءاستفاده خانواده یا افراد دیگر قرار گرفتن جهت فروش مواد مخدر، داشتن شخصیت ضداجتماعی، عدم رابطه صحيح بین افراد خانواده، فقر یا رفاه بیش از حد خانواده، فشار همسالان و داشتن دوستان ناباب، جهل و نادانی ناشی از سوء تربیت، ضعف اراده، تئوری هایی که هدف زندگی را ارضای کامل همه آرزوها و اهداف می دانند.
اینها برخی از علل و عوامل تاثیر گذار در اعتیاد همه افراد و بالاخص جوانان و نوجوانان می باشد.
نوجوانانی که مواد مخدر مصرف می کنند، ابتدا در گروه هایی از همسالان خود برای فخر فروشی و ابراز وجود و سپس به عنوان عامل توزیع و مصرف مواد در می آیند. پایین بودن عزت نفس، سبب می شود که نوجوانان و جوانان خیلی سریعتر توسط همسالان خود با مواد مخدر آشنا شوند. علاوه بر تشویق ها و فشار همسالان، داشتن خانواده گسسته و یا نبودن رابطه صمیمی با افراد خانواده، داشتن روحیه ضداجتماعی و داشتن اضطراب و ناامیدی نسبت به آینده و حتی نوعی انتقام گیری از خویش، ورود نوجوانان به جرگه معتادان و پذیرش نقش جدید از جمله توزیع کننده و مصرف کننده مواد مخدر را برایآنان فراهم می کند.
خردشدن شخصیت جوانان و یا نوجوانان در خانواده توسط والدین و نزدیکان، و بالعکس شخصیت قائل شدن احتمالی برای آنان توسط دوستان ناباب به منظور سوءاستفاده در جهت فروش مواد مخدر و غیره، از دیگر عوامل فریب خوردن نوجوانان است.
عوامل مختلف گرایش فرد به اعتیاد
عبارتند از: اصرار دوستان ناباب، بیکاری، محیط های آلوده، عدم برنامه ریزی برای اشتغال، برخورد ناآگاهانه جامعه و خانواده با معتاد، نقص درمان، پرنشدن اوقات فراغت، همه اینها از عوامل مهم گرایش و یا بازگشت به اعتیاد است.
نقش خانواده
خانواده در وابستگی نوجوانان و جوانان به مواد مخدر بسیار مؤثر است. خانواده ابتدایی ترین، مهم ترین و اصلی ترین نهاد در تکوین ساختار شخصیتی کودک است. به عبارت دیگر، می توان شخصیت کودک را فرآورده خانواده دانست. حال اگر خانواده ناسالم باشد فرآورده ناسالمی نیز خواهد داشت. برخی از خانواده ها به شکل مستقیم و غیرمستقیم موجب کشانده شدن نوجوانان و جوانان به مواد مخدر و الکل می شوند. این دو عامل را به طور کلی می توان در دو حیطه تقریبا تربیتی آنها مورد مطالعه قرار داد.
نقش آسیب ها و رخدادهای استرس زا در وابستگی خانواده به مواد، نقشی اساسی است؛ به طوری که خانواده به عنوان یک سیستم پویا در جریان حیات خود به طور پیوسته در حال تغییر است؛ این تغییرات بسته به ماهیت خود در برخی از موارد به پویایی سیستم خانواده کمک کرده و زمینه های رشد سالم خانواده را فراهم می سازند.
گاهی ماهیت این تغییرات به نوعی است که موجب آسیب وارد شدن به خانواده و یا زوال آن می شوند. از هم گسیختگی های خانوادگی از عوامل مهم وابستگی به مواد در نوجوانان و جوانان است که به طرق مختلف از جمله طلاق و مرگ والدین یا غيبت طولانی آنها اتفاق می افتد؛ در چنین شرایطی رخداد استرس زا، با آسیب رساندن به دلبستگی جوان و نوجوان موجب جستجوی پایگاهی تازه برای دلبستگی و گریز از احساس ناامنی در وی می گردد. در این موارد معمولا مواد مخدر و وابسته های به آنها، پایگاه مناسبی برای این دلبستگی هستند. فرزندان والدین مطلقه، اغلب به اختلالات روان تنی بویژه آسم مبتلا می شوند. طبیعی است که این افراد نسبت به افراد سالم، در مقابل مواد مخدر آسب پذیرتر می باشند. از طرف دیگر، در خانواده هایی که قربانی طلاق شده اند میزان کنترل و انتظار از کودکان پایین بوده و به این ترتیب امکان انحراف بالاتر است. مرگ والدین نیز بستر مناسبی برای ابتلاپذیری کودکان به مواد مخدر می باشد. احتمالا فرزندان این خانواده ها برای گریز از استرس، به مواد مخدر پناه می برند و یا از مکانیزم دفاعی جابجایی استفاده می کنند. همچنین غیبت پدر به مدت طولانی به دلیل نوع شغل و …. می تواند خطری برای ابتلای فرزندان به مواد مخدر باشد.
