تربیت صحیح اسلامی | آموزش جهان آخرت به کودک (افراط و تفریط ممنوع)
فرزندان آخرت‌شناس
لزوم توجه دادن فرزندان به آخرت؛ به دور از افراط و تفریط
بسیاری از آیات قرآن کریم، به جهان آخرت مربوط است که از زوایای گوناگون به آن پرداخته و بر باور کردن آن تأکید کرده‌اند. فراوانی این آیات در قرآن، به نوعی نشان دهنده اهمیت بالای این موضوع از دیدگاه قرآن کریم است. توجه به جهان آخرت که عرصه و حضور نزد پروردگار متعال، ملاقات با او، رسیدگی به اعمال و پاداش و جزای الهی به نیکان و بدان است، تأثیری سازنده در منش و رفتار ما خواهد داشت. یاد آخرت می‌تواند تعیین کننده موفقیت‌های مادی و معنوی ما و فرزندانمان در زندگی دنیایی باشد.
توجه هماهنگ به دنیا و آخرت
یاد آخرت و روز حساب، جدا از انزواطلبی و ترک دنیاست. «یاد آخرت» یعنی اینکه ما در عین اشتغال به زندگی دنیایی و لوازم آن، به جهان برتر و جاودان و پاسخگویی در برابر پروردگار مهربان نیز توجه داشته باشیم. چنین یاد و توجهی، دو تأثیر بسیار مهم را برای ما به ارمغان می‌آورد:
نخست آنکه جهت دهنده و کنترل کننده است و سبب می‌شود برخی کارهای نادرست را کنار بگذاریم و برخی کارها را انجام دهیم که لازمه دین‌داری، معنویت و کمال روحی است.
دوم اینکه تلطیف کننده و خلوص بخش است و به کارهای ما، رنگ الهی می‌دهد و می‌تواند سراسر اعمال و رفتارهای دنیایی ما را حیثیتی الهی و آخرتی ببخشد.
متأسفانه این مسئله مهم، با افراط و تفریط روبه رو است و فضایی روشن ندارد؛ برخی پدر و مادرها اساساً به این مسئله توجه ندارند و آن را با فرزندان خود مطرح نمی‌کنند و برخی دیگر به‌گونه‌ای افراطی آن را با فرزندان در میان می‌گذارند و شوق زندگی را از آنان گرفته، آنها را به افسردگی یا بی‌رغبتی به امور زندگی دچار می‌سازند. فرزندان ما نباید در زندگی و دین‌داری خود متحير و سرگردان شوند.
آنها بایدبدانند که آیا در پی کار و تلاش وكسب مادیات بروند یا نه؟ و اگر نظر خداوند بر این است که باید به امور دنیایی نیز پرداخت، چگونه می‌توان میان موفقیت دنیایی و آخرت‌گرایی و فضیلت‌های انسانی جمع کرد؟ اهمیت یاد آخرت چه‌قدر است و چه تأثیری در زندگی و هویت انسانی ما دارد؟
نظر اسلام و قرآن بر این است که هم باید به امور دنیایی رسید و هم به امور آخرتی و جاودانه: «ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار». معصومان (ع) که رهبران الهی ما در دین داری و سبک زندگی اصیل اسلامی هستند، فرموده‌اند: «از ما نیست کسی که آخرتش را برای دنیایش ترک کند یا دنیایش را برای آخرتش ترک نماید».
رسیدگی به امور «دنیا و آخرت» مانند رسیدگی به «جسم و روح» است و اگرچه پرداختن به هردوی آن ها لازم است، اما یکی از آن ها اصل و دیگری فرع است و فرع باید در خدمت اصل باشد. فرزندان ما باید جسمی سالم، قدرتمند و بانشاط داشته باشند تا بتوانند به اهداف عقلانی و روحانی‌شان برسند. تأمین زندگی دنیایی و نیازمندی‌های آن نیز باید در جهت تأمین نیازهای زندگی آخرتی و جاودانی آنان باشد؛ ازاین رو معیار فرزندان برای ورود به هر عرصۀ مادی یا جسمانی، این است که ببینند آیا با تأمین نیازها و اهداف روحانی و آخرتی آنان هماهنگ است یا خیر؟
آموزش حسابرسی به اعمال
لازم است نظارت داشتن بر خود و حسابرسی از اعمال خویش را به‌گونه‌ای ظریف و لطیف که با سن فرزندانمان متناسب باشد را به آنها بیاموزیم تا در زندگی احساس مسئولیت کنند و در برابر تصمیم‌ها، رفتارها و گفتارهایشان پاسخگو باشند.
این ویژگی افزون بر آنکه سطح موفقیت آنان را در زندگی دنیایی بالا میبرد، احساس مسئولیت و پاسخگویی آنها در برابر خداوند و مراقبت بر اعمال دینی را هم افزایش می‌دهد.
دین‌داری فرزندان ما می‌تواند کامل و جامع باشد یا ناقص و غیر واقعی؛ دین داری کامل، عرصه‌های سه‌گانه «ذهنی»، «روانی» و «رفتاری» را در برمی‌گیرد. فرزندان در این وضعیت، شناختی درست و عمیق دربارۀ خداوند و دین و نیز از خود و جهان می‌یابند و روان و عاطفۀ آن ها از محبت خداوند و اولیای او سرشار شده، آرامش و رضایتی واقعی نصیبشان می‌شود و در عرصة عمل و زندگی فردی و اجتماعی نیز، فردی عملگرا و موفق در امر دین و دنیا خواهند بود.
« دین داری احساسی» که بدون عمل گرایی است، هیچ‌گاه نمی‌تواند فرزندان را به موفقیت‌های معنوی و مادی برساند؛ اما «دین‌داری عملگرا» که لازمه صداقت در محبت خداوند و شکرگزاری از اوست، دنیا و آخرت آنان را سامان می‌بخشد؛ مشروط بر آنکه بر اساس شناختی دقیق از دین و آموزه‌های آن باشد. به تعبیر دیگر، فرزندان ما باید به این نکته دقت کنند که «انضباط و قانون‌گرایی» و احساس مسئولیت نسبت به آن، لازمه یک «زندگی عاقلانه» بوده و تنها راه موفقیت و خوشبختی واقعی است و برای تحقق این امر، باید مراقب کردار و رفتار خود باشند و هر شب پیش از خواب، آنچه را در آن روز انجام داده‌اند، ارزیابی کنند و تصمیم هایی را برای فردایی بهتر بگیرند.
