شرایط روزه داری دختران تازه تکلیف
خداوند متعال، خالق حکیم است و هرآنچه تکلیف کرده، بر اساس حکمت و مصلحت انسان می‌باشد. او اختیار انتخاب خیر و شر را به خود انسان واگذار کرده و راه حق و باطل را نیز به وسیله انبیاء، براى او تعیین و روشن فرموده است. کسانى که فرامین حق‌تعالى را پذیرفته‌اند، در واقع به نداى فطرت و وجدان خویش پاسخ مثبت داده و مکتب اصیل انبیاء را سرلوحه کارهای خویش قرار داده‌اند. یکی از این فرمان‌ها روزه‌داری است. خداوند می‌فرماید: «ای افرادی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما نوشته شده، همان‌گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند، نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید.» (بقره، ۱۸۳) روزه به‌عنوان یکی از تکالیف دینی است که انجام دادن آن باعث رسیدن به کمال در دنیا و سعادت در آخرت می‌شود. در این بین دخترانی که تازه به سن تکلیف رسیده‌اند باید مانند سایر مردم، خود را برای روزه‌داری آماده کنند. خانواده‌ها نیز باید نکاتی را در خصوص روزه‌داری کودکان بدانند تا بتوانند برنامه‌ریزی درستی داشته باشند.
آیا روزه برای دختران تازه تکلیف شده ضرر دارد؟
یکی از شرایط واجب شدن روزه برای دختران، سن تکلیف است؛ و چون دختران در پایان 9 سال قمری به سن تکلیف می‌رسند، پدران و مادران نگران می‌شوند که فرزند کوچک‌شان توان روزه‌داری ندارد. در این مورد باید دو نکته را مدنظر قرار داد؛ یک: تشریع احکام اسلامی بر اساس توانایی عموم مردم است و خداوند حکیم تکلیف را بر اساس توان مکلّف واجب فرموده است. یعنی هر واجبی در دین اسلام، با شرایط جسمی و روحی افراد تناسب دارد و مردم می‌توانند به آن عمل کنند. چرا که اگر از توان مردم خارج بود، خداوند چنین دستوری نمی‌داد و خارج از توان مردم تکلیف نمی‌کرد. دو: در موارد خاص اگر فردی شرایط انجام یک تکلیف را نداشته باشد، باید با مراجعه به عالمان دین، بر اساس تکلیف دینی خود عمل کند. این مشکل ممکن است برای برخی از مردم که دچار مشکل خاصی هستند، پیش بیاید. دخترانی که تازه تکلیف می‌شوند هم از این موضوع مستثنی نیستند و تکلیف روزه بر آنان، بر اساس توان آن‌هاست و ضرری برای‌شان ندارد.
چرا پدر و مادر نگران روزه‌داری فرزند خود می‌شوند؟
پدر و مادر به دلیل محبتی که به فرزند خود دارند و مشاهده ضعف او، دچار نگرانی می‌شوند. این موضوع منحصر به روزه‌داری کودک نیست و نمونه‌های زیادی از این نگرانی‌ها وجود دارد. به عنوان مثال اولین روز مدرسه فرزند یا شرکت او در اولین اردوی گروهی، والدین را نگران می‌کند. چون والدین در این موارد تجربه‌ای ندارند و در ذهن خود، کودکان را دارای ضعف می‌دانند. لذا طبیعی است که نگران توان کودک خود در انجام کامل فریضه روزه‌داری باشند. حال آن‌که اغلب کودکان توان روزه‌داری دارند و به راحتی می‌توانند به این فریضه الهی عمل کنند.
چگونه دختران را برای روزه آماده کنیم؟
پدر و مادر در خصوص روزه‌داری فرزندان خود باید در دو مرحله اقدام کنند؛ مرحله اول آماده‌سازی و تمرین قبل از سن تکلیف است. مرحله دوم مراقبت و نظارت در سن تکلیف می‌باشد. هر فردی برای به دست آوردن هر گونه توانایی، نیازمند آموزش و تمرین است. اگر والدین بخواهند دختران‌شان توانایی روزه‌داری پیدا کنند، باید از سال‌های قبل از سن تکلیف، به آموزش عملی و تمرین کودکان بپردازند. کودکان با خوردن سحری، اکتفا کردن به یک وعده غذایی در طول روز و افطارکردن به همراه خانواده، هم با فضای ماه رمضان آشنا می‌شوند و هم تمرین روزه‌داری می‌کنند. در این صورت فرزندان به مرور و با تمرین، روزه‌داری را تجریه می‌کنند؛ پدر و مادر هم به قدرت آنان در انجام روزه‌داری پی می‌برند. مسئله دیگر تقویت جسمی کودکان در ایام ماه مبارک رمضان است. در این مرحله باید با آماده‌کردن غذاهای مقوی و سالم، کودکان را تقویت کرد تا بتوانند به راحتی روزه بگیرند. مثلاً بعد از وعده سحر، خوردن یک قاشق سویق گندم با عسل، می‌تواند جلوی ضعف شخص را در طول روز بگیرد.
نکاتی که والدین باید در مورد روزه‌داری کودکان بدانند
با توجه به آنچه بیان شد، دریافتیم که روزه‌داری در شرایط عادی برای کودکان ضرر ندارد. در صورتی که فرزند دچار بیماری خاص باشد و روزه‌گرفتن برای بیماری او ضرر داشته باشد، طبق حکم قرآن، روایات و فتوای مراجع تقلید، روزه بر او واجب نیست. ذکر این نکته لازم است که ضعف ناشی از تشنگی و گرسنگی، نمی‌تواند مجوزی برای نگرفتن روزه باشد. مسلم است که هر انسانی بر اثر نخوردن آب و غذا، دچار تشنگی و گرسنگی می‌شود؛ اصل روزه هم برای چشیدن این تشنگی و گرسنگی واجب شده است. نه تنها کودکان، که حتی بسیاری از بزرگسالان هم در حین روزه‌داری دچار این تشنگی و گرسنگی می‌شوند؛ اما برای رسیدن به ثواب عظیم روزه‌داری، باید این سختی را تحمل کنند.
برای کم‌کردن سختی روزه‌داری در کودکان، اقداماتی لازم است؛ تقویت ایمان و باورهای دینی، آشنایی با ثواب روزه‌داری و عذاب روزه‌خواری. آگاهی از این موارد موجب انگیزه بیشتر و تحمل سختی‌ها در مسیر روزه‌داری می‌شود. از افطار تا سحر فرصت کافی برای تقویت کودکان و آمادگی جسمی روزه‌داری وجود دارد. در کنار آن، مادران با تنظیم برنامه غذایی درست، می‌توانند توان فرزند خود را بالا ببرند. لازم است با نظارت و کنترل والدین، فرزندان فعالیت‌های جسمی را در طول روزه‌داری، کمتر کنند و زمان بیشتری را به استراحت بپردازند. به این شیوه سختی‌های روزه‌داری برای‌شان آسان‌تر شده و به این شرایط عادت می‌کنند. والدین می‌توانند در طول روز فرزندان را با برنامه‌های مورد پسندشان مشغول کنند، تا کمتر به گرسنگی و تشنگی خود توجه کنند.
آیا کودکان باید مشقت زیاد را تحمل کنند؟
برای آشنا شدن بیشتر با حکم مراجع تقلید، یک نمونه از استفتائات روزه دختران را از مقام معظم رهبری بیان می‌کنیم: «دخترانی که تازه به سن تکلیف رسیده‌اند و روزه گرفتن برای آن‌ها مقداری مشکل است، چه حکمی دارند؟ آیا سن بلوغ شرعی دختران اکمال 9 سال قمری است؟»
-بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعی دختران همان تکمیل نه سال قمری است که در این هنگام روزه بر آن‌ها واجب است و ترک آن به مجرد بعضی از عذرها جایز نیست، ولی اگر روزه‌گرفتن برای ایشان ضرر داشته باشد یا تحمل آن برای‌شان همراه با مشقت زیاد باشد، افطار برای آن‌ها جایز است. (استفتائات مقام معظم رهبری 732)
ذکر این نکته ضروری است که شکستن روزه در روز ماه رمضان جایز نیست. در صورتی که روزه‌داری برای هر فردی مشکل باشد، طبق نظر همه مراجع، می‌تواند با اقدام به سفر، قبل از اذان ظهر و خارج شدن از شهر و مکان زندگی (وطن شرعی ) به میزان مسافت شرعی (6 فرسنگ) روزه خود را افطار کرده و قضای آن را بعداً به جا آورد.
