احادیثی در مورد بد اخلاقی
شاید خیلی وقت ها اتفاقاتی باعث شود فردی بدخُلقی کند. فردی که بداخلاق است، به جز این که خودش را اذیت می کند؛ باعث ناراحتی اطرافیانش نیز می شود. بعد از دعوا و بداخلاقی هم، خیلی سخت است تا بتواند دلی را که شکسته به دست بیاورد. کسی که بداخلاقی می کند؛ عقلش از بین می رود و دیگر نمی داند که دارد با خودش چه کاری انجام می دهد. خیلی وقت ها عصبانیت و بداخلاقی باعث به وجود آمدن حادثه ای تلخ می شود که برای جبران آن راهی باقی نمی گذارد. پس اگر مواردی از کج خلقی در خود سراغ داریم؛ تا دیر نشده است احادیث را بخوانیم و تصمیم بگیریم که اخلاق مان را اصلاح کنیم.
فردی که در هر مشکل و حادثه ای بداخلاقی نمی کند؛ سعی می کند با تفکر و منطق، راه حل مناسبی برای حل مشکلش پیدا کند. همیشه و همواره باید سعی کنیم تا به اخلاق خود مسلط باشیم؛ زیرا در احادیث مختلف، خُلق و خوی تنگ بسیار نهی شده است. فردی که خُلق تنگ دارد؛ هم در دنیا بسیار ضرر خواهد کرد، هم در آخرت. پیامبر مهربانی ما در همه حال بسیار مهربان بودند و با لطافت برخورد می کردند. پس ما هم سعی کنیم تا همیشه لبخند روی لب هایمان باشد.
بداخلاقی گناهی بزرگ
بداخلاقی باعث به وجود آمدن خیلی از گناهان خواهد شد. وقتی فردی از کوره در می رود؛ ممکن است راه غیبت باز شود، توهین کند، کلمات نامناسبی به کار گیرد، دلی را بشکند، زد و خوردی انجام دهد و بسیاری از مشکلات دیگر را به وجود بیاورد. تنها راه حل جلوگیری از این اتفاقات این است که هر کسی در وقت مشکل یا حادثه ، به خودش مسلط باشد تا نیاز نباشد که بعداً بخواهد جبران کند. بداخلاقی گناهی است که اگر سد راهش نشویم، هیچ وقت دست از سر انسان برنمی دارد و همیشه با او همراه است. پیامبر)علیه السلام) می فرمایند: «ای علی، هر گناهی توبه ای دارد جز بداخلاقی؛ زیرا هرگاه انسان بداخلاق از گناهی خارج می شود (توبه می کند)، به گناه دیگری دچار می شود.» (بحارالنوار، ج۷۴ ، ص۴۸)
اگر کسی می خواهد تا همیشه محبوب خدا باشد؛ باید کارهایی که خدا و پیامبرش دوست دارند را انجام دهد. باید روی خودش کار کند تا کسی از او ناراحت نشود، دنبال عیوب مردم نباشد، بداخلاقی نکند و… . پیامبر مهربانی ها در حدیثی زیبا گفته اند: «از همۀ شما محبوب تر نزد خدا، کسی است که اخلاقش از همه بهتر باشد؛ همان کسانی که متواضع هستند، با دیگران آمیزش دارند و مردم نیز با آن ها آمیزش دارند؛ و از همه شما مبغوض تر نزد خدا سخن چین است، که در میان برادران جدایی می افکند و در جست وجوی لغزش افراد بی گناه است.» (مستدرک الوسائل، ج۹، ص۱۵۰)
در جایی دیگر پیامبر)علیه السلام) در مورد مجادله و عیب جویی کردن فرموده اند: «نه عیب جو باش، نه ثناگو؛ نه زخم زبان زن، نه مجادله گر.» (مکارم الخلاق، ص۴۶۷)
کسی که بداخلاق باشد؛ جای او در پایین ترین طبقات جهنم است و چه بد جایی است. پیامبر)علیه السلام) می فرمایند: «بنده بر اثر بدخویی به پایین ترین طبقات دوزخ می رسد.» (المحجه البیضاء، ج۵، ص۹۳ ) و در حدیثی دیگر فرموده اند: «اخلاق نیکو، ریسمانی است از رحمت خدا در گردن صاحبش، این ریسمان در دست یک فرشته می باشد؛ که او را به کارهای پسندیده می کشاند. کارهای پسندیده نیز او را به بهشت می رساند. همچنین بداخلاقی، ریسمانی است از عذاب خداوند در گردن انسان بداخلاق، آن ریسمان در دست شیطان است و شیطان هم او را به بدی و بدی نیز، او را به آتش می کشاند.» (محمدبن محمد شعیری، جامع الخبار، ص۱۰۳)
تنفر دیگران از فرد بداخلاق
خُلق تنگ در اجتماع آثاری بسیار منفی دارد؛ کسی که همیشه بداخلاقی می کند و به این صفت معروف است، کم کم دیگران و اطرافیان از اطرافش پراکنده می شوند و او را رها می کنند. در بین اجتماع و جامعه، نفوذش را از دست خواهد داد و تنها می شود. اگر معلم است، شاگردهایش از دست او ناراضی خواهند بود؛ اگر مغازه دار است، مشتری هایش را از دست خواهد داد؛ اگر نانوا است، دیگر کسی از او نان نمی خرد. حتی ممکن است فرد، زن و فرزند خود را نیز از دست بدهد؛ البته که گاهی هم در یک خانواده ممکن است زنی بداخلاق باشد، که او هم ممکن است شوهر و فرزند خود را از دست بدهد. به هر حال اعتمادها از بین می رود و فرد بداخلاق همیشه مورد منع دیگران قرار می گیرد؛ حتی اگر برایش مشکلی پیش بیاید و واقعاً حق با او باشد، کسی حق را به او نخواهد داد. در نتیجه، او می ماند و مشکلی که هیچ گاه حل نخواهد شد. بداخلاقی فاصله و جدایی با خود به همراه می آورد.
روزی انسان تنگ می شود
خیلی از ماها دوست داریم که خوش روزی باشیم؛ دعاهای مختلف می خوانیم، که این خود در جایگاه خودش عالی است؛ اما تا حالا فکر کرده اید که اخلاق خوش چه قدر می تواند تأثیر خوبی روی روزی انسان بگذارد. کسی که خوش اخلاقی کند؛ همیشه درهای رحمت الهی به رویش باز می شود و بهترین ها برایش اتفاق می افتد؛ روزی او هم بیشتر خواهد شد. امام علی)علیه السلام) می فرمایند: «هرکس بداخلاق باشد، روزی او تنگ می شود.» (غررالحکم، ح۸۰۲۳)
کسی که بداخلاق است؛غرور و تکبر، توقع از دیگران، گذشت نکردن و… را با خود دارد. یکی از عواملی که باعث شد تا گروه گروه مردم در زمان پیامبر، مسلمان شوند و به این دین روی بیاورند؛ به خاطر شخصیت پیامبر)علیه السلام) بود. پیامبر)علیه السلام) همیشه با نرمی و آهسته با اطرافیانش صحبت می کرند. خوشرو، خوش خنده و نرم خوی بودند. هرگز با خشونت و بداخلاقی و زبان گزنده با کسی صحبت نمی کردند. دنبال عیب های کسی نبودند و کسی را مذمت نمی کردند. همین عوامل باعث شد تا همه به شخصیت وجودی ایشان علاقه مند شوند. همۀ ما باید پیامبر مهربانی و ائمه اطهار)علیه السلام) را الگوی خود قرار دهیم تا بتوانیم همیشه موفق باشیم. وقتی این بزرگواران را الگو قرار دهیم، بسیاری از مشکلات مان حل خواهد شد؛ و می دانیم که در هرجا باید چگونه رفتار کنیم تا کسی را ناراحت نکنیم و مشکلی هم به وجود نیاید. پیامبرعظیم الشأن ما همیشه سنجیده عمل می کردند و به تمام رفتار و کردارشان دقت داشتند. اگر همۀ ما درست مثل ایشان به کوچک ترین رفتارهای مان دقت داشته باشیم؛ مگر می شود به مشکل بر بخوریم؟ بله درست است، اگر بخواهیم روی خودمان کار کنیم کار سختی است؛ اما شدنی است. به هر حال پیشگیری هر چیزی بهتر از درمان آن است.
این را هم فراموش نکنیم که هیچ گناهی بدتر از بداخلاقی نیست. ممکن است فردی روزه بگیرد، نماز بخواند و کارهای خوب دیگری انجام دهد؛ اما اگر بداخلاق باشد، همین اخلاق تند باعث خواهد شد تا ثواب عبادت هایش از بین برود. مهربان باشیم و مهربانی کنیم؛ کسی نمی داند چه سالی، چه روزی، چه ساعتی از دنیا خواهد رفت. ان شاء الله پیامبر مهربانی ها کمک کنند تا همه بتوانیم به اخلاق خوش برسیم و همگان از ما راضی باشند. سخنم را با همین یک حدیث به پایان می رسانم. شخصی نزد پیامبر رفت و فرمود: «فلان زن، روز روزه می گیرد، شب نماز می خواند؛ اما بداخلاق است و همسایه ها را زخم زبان می زند.» پیامبر فرمودند: «خیری در او نیست. او از اهل دوزخ است.» (مسعودبن عیسی ابن ابی فراس، مجموعۀ ورام، ج۱، ص۹۰)
