رفتارهای هنجارشکنانه سلبریتی ها

موضوع حجاب موضوعی است که طی ماه های اخیر در همه حوزه ها به بحثی چالشی تبدیل شده است. برخی اعتقاد دارند که با زور نمی توان مردم را باحجاب کرد و عده ای دیگر معتقدند با بالابردن جریمه ها و شدت عمل بیشتر، می توان افراد بدحجاب را کنترل کرد. در این میان سلبریتی ها و خصوصاً بازیگران حوزه سینما و تلویزیون را می توان سردمداران موج بدحجابی درنظر گرفت؛ که در نقش یک رسانه مردم را به قانون شکنی تشویق می کنند. با توجه به محبوبیت سلبریتی ها، هر کنشی از طرف آن ها، می تواند بخش عظیمی از جمعیت، خصوصاً نوجوانان و جوانان، را تحت تأثیر قرار بدهد. از طرفی فضای مجازی که کار را برای هنجارشکنی آسان می کند، به راحتی هرچه تمام تر قابل دستیابی است. سلبریتی به این وسیله بدون فوت وقت می تواند خودش را تبلیغ، و باورها و اعتقاداتش را به مخاطب القا کند.  

در 9 اردیبهشت 1402 برای اولین بار لایحه حجاب و عفاف توسط قوه قضاییه به دولت ارسال شد. هیأت دولت نیز در 27 اردیبهشت آن را تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاد. نسخه نهایی این لایحه پنجشنبه 18 خرداد توسط مجلس شورای اسلامی منتشر شد؛ که در بندی از آن برای مجازات سلبریتی های هنجارشکن مواردی مانند جزای نقدی تا ده درصد از کل دارایی و در برخی موارد تا 15 سال محرومیت از فضای شغلی فعلی در نظر گرفته شده است. حال باید دید که آیا این نوع مجازات یا حتی مجازات های سنگین تر با بندهای عجیب تر، می تواند جلوی آثار مخرب قانون شکنی سلبریتی ها را با ابزاری که در دست دارند، بگیرد یا خیر؟ و آیا سلبریتی هایی که با کمک تلویزیون و سینما به شهرت و محبوبیت رسیده اند و فرصت های درآمدزایی شان را از طریق شناخته شدن در چارچوب قانون جمهوری اسلامی به دست آورده اند؛ درنظرگرفتن ده درصد از اموال جهت خسارت، می تواند به این معضل خاتمه دهد؟

نظرات مختلفی در مورد این نوع حکم برای سلبریتی ها بیان شده است؛ از جمله نظر استاد حقوق دانشگاه آزاد «وحید آگاه» که می گوید: «این که قانون گذار ده درصد از کل دارایی سلبریتی را توقیف کند یا آن ها را از حضور در برنامه های تبلیغاتی منع کند، احکام سنگینی است که برای کلاهبردارهای حرفه ای یا افرادی که اختلاس کرده اند، می تواند مناسب باشد؛ نه افرادی که جزو سرمایه های این مرز و بوم و مملکت هستند.» از طرفی هم «محمدمهدی اسماعیلی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خطاب به سلبریتی هایی که کشف حجاب کرده اند، می گوید: «بازیگران زنی که کشف حجاب کرده اند، به این انتخاب جدید رسیده اند که تابع قوانین نباشند. ما در حوزه فرهنگ و هنر در خدمت عزیزانی هستیم که ملزم به قانون هستند. اگر کسی اصرار دارد از قوانین تبعیت نکند، اصراری بر مجبورکردن آن ها به این امر نداریم. آن ها می توانند آزادانه وارد فعالیت های دیگری بشوند.» در این جا سؤالی پیش می آید که آیا با ممنوعیت از فعالیت هنری، بازیگران اجازه دارند کشف حجاب کنند؟

اینجا بحث در مورد این نیست که باید تمام اموال بازیگران را مصادره کرد؛ که اگر همین کار هم انجام شود، با توجه به طرفداران و هواداران بی شمارشان، چه بسا محبوب تر از قبل هم بشوند و فضا را برای جولان رسانه های بیگانه و افراد معلوم الحال فراهم کنند. به این ترتیب علاوه بر محبوبیت قبل، به افتخار خط شکن بودن نیز نائل می آیند و با تبلیغات منفی ای که دیگر رسانه ها می توانند به خورد مردم دهند، مظلوم نمایی کرده و قضیه لوث شود. پس بهتر است چشمان مان را بیشتر باز کنیم و از اتفاقات گذشته درس بگیریم؛ همانطور که در مورد برخی سلبریتی ها به چنین شیوه ای برخورد شد و هیچ عایدی ای برای جمهوری اسلامی نداشت؛ در عوض به محبوب تر شدن آن افراد، کمک شایانی کرد.

پس اگر درست فکر کنیم متوجه می شویم سلبریتی ای که رسانه های جمهوری اسلامی کمک کرده تا آن ها دیده شوند، با از دست دادن تمامی اموال هم تنها بخشی از مخاطبان شان را از دست می دهند. آیا بهتر نبود برای کنترل آن ها از خیلی قبل تر قوانین مدوّنی در نظر گرفته می شد؟ قوانینی که کاملاً قابل اجرا باشد؛ نه این که سلیقه ای با آن برخورد شود. برای مثال نوجوانی که می بیند بازیگر مورد علاقه اش در سفرهایش به خارج از کشور، به پوشاندن بخشی از موی سرش بسنده کرده است و واکنش مشخصی را از طرف مسئولان نمی بیند، طبیعی است که چنین پوششی را در جشنواره های داخلی نیز ببیند و در انتظار واکنشی از سمت مسئولان نباشد. این نه فقط در مورد حجاب زنان، بلکه در نوع پوشش مردان نیز به همین منوال پیش رفته است؛ لباس هایی که حتی بعضاً بدون آگاهی بازیگران از نوع تأثیرش در اجتماع و قشر جوان، بر تن سلبریتی ها پوشانده می شود. این در شرایطی است که نوع پوششی که سلبریتی ها استفاده می کنند را به راحتی می توان در لباس فروشی ها پیدا کرد. خطاب به مسئولان مربوطه باید گفت اگر واقعاً مسأله حجاب برای تان مهم بود، طی این سال ها در خواب غفلت فرو نمی رفتید، بلکه معضلات را می دیدید و برای تان عادی جلوه نمی کرد.

نکته ای که در این جا به چشم می خورد این است که خیلی از مسئولان دست اندرکار، کم کاری خودشان در عرصه فرهنگ سازی و قانون گذاری درست در این سال ها را، به گردن سلبریتی ها و رسانه های معاند می اندازند؛ اما باید از آن ها پرسید ضمن ممنوع کردن تولید و استفاده از لباس های بدن نما، چه در مردان و چه در زنان، در این زمینه چقدر کارشناسی و بررسی انجام شده؟ و چه نتیجه ای از آن حاصل شده که این نوع تهاجم فرهنگی را به راحتی پذیرفته ایم؟ در حالی که اگر مسئولان سری به بازار می  زدند متوجه می شدند که برای پیدا کردن لباسی پوشیده و در شأن یک ایرانی، می  بایست با مشکلات بسیاری دست وپنجه نرم کنند؛ مشکلاتی نظیر کمبود این نوع لباس ها و قیمت نجومی شان. این جاست که باید پرسید برپایی نمایشگاه های مد و لباس ایرانی- اسلامی با آن هزینه های گزاف، چه دردی از مشکل جامعه دوا کرده است؟ آیا آن لباس ها به تولید انبوه رسیده اند یا از فرط بالا بودن قیمت، خاص برخی افراد ثروتمند طراحی شده اند؟ آیا سر پیکان این کم کاری به سمت مسئولان برنمی گردد؟

تهاجم فرهنگی در بین سلبریتی ها تا جایی پیش رفته است که گاهاً فقط مسأله حجاب نیست؛ ناشناخته بودن نوع روابط آن ها مسأله ای است که در ذهن خیلی از مخاطبان عام، عجیب و غیرقابل تحلیل به نظر می رسد. حرکات و رفتارهایی که دور از عرف و فرهنگ ایرانی، آن هم با برچسب اسلامی است. دیدن این روابط سؤالات زیادی را در ذهن بسیاری از مخاطبان، خصوصاً آن هایی که پایتخت نشین نیستند، ایجاد می کند؛ خصوصاً اگر از خانواده سنتی و مذهبی باشند، این فاصله فرهنگی بسیار بیشتر جلوه می کند.

ورود بازیگران جدید به عرصه تلویزیون و سینما، با رابطه و بدون گذراندن هیچ فیلتری، به شکلی است که انگار که همه تخم مرغ های مان را در یک جیب گذاشته باشیم. به زبان ساده تر یعنی روی افرادی سرمایه گذاری کرده ایم که بعد از معروف و محبوب شدن شان، نمی توانیم روی شان کنترلی داشته باشیم. اگر این معضل، دغدغه مسئولان نیز هست، باید هرچه زودتر قوانین پیش پاافتاده را کنار بگذارند و با شیوه های کارشناسی، از بدو ورود هنرمندان به این عرصه، فضای جامعه را به نوعی برای آن ها تحلیل کنند. از طرفی بازیگران و سلبریتی ها باید بیاموزند که حتی اگر نظرشان مخالف قوانین جمهوری اسلامی است، در کنار به دست آوردن شهرت، برای جلوگیری از هر نوع هرج و مرج، می بایست بی چون و چرا از قوانین پیروی کنند. مانند خیلی از سلبریتی های خارجی که با سفر به کشورهای مسلمان، برای رعایت قوانین و نزدیکی با فرهنگ مردم آن کشور، نوع پوشش خود را متناسب با دین و مذهب آن کشور تطابق داده و با این کار طرفدارانی هم به دست آورده اند؛ افراد معروف و محبوبی مثل: سلنا گومز، هیلاری کلینتون، ملکه الیزابت دوم، جنیفر لوپز، آنجلینا جولی، کیت میدلتون، جی جی حدید و… .