بررسی ضرورت وحدت میان مذاهب و اقوام (۱)
وحدت و انسجام بین افراد موجب می‌شود که دست یابی به اهداف و آرمان ها سریع تر و بهتر حاصل شود؛ زیرا داشتن اتّحاد باعث افزایش انگیزه و متمرکز شدن نیروها و افکار برای رسیدن به هدف می‌گردد. اهمیت مسأله وحدت از آن‌جا مشخص می‌شود که بعضی از آیات قرآن، مسلمین را به آن دعوت کرده‌اند و در بعضی روایات که از ائمه(علیهم السلام) نقل شده بر مسأله وحدت و دوری از تفرقه تأکید شده است. قرآن مسلمین را به وحدت و برادری دعوت می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد که از تفرقه و اختلاف پرهیز کنند. از نظر قرآن، مؤمن برادر مؤمن است؛ وظیفۀ برادر آن است که برادرش را یاری کند و به خصوص در مقابل دشمن واحد، متّحد و همدل باشند. اهمیت انسجام، وفاق و اتحاد برای یک نظام اجتماعی را می‌توان به پارو زنان یک کشتی یا قایق ﺑـﺰرگ ﺗﺸـﺒﯿﻪ و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮐﺮد. اﮔﺮ ﭘﺎرو زﻧﺎن ﻫﻤﻪ درک ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه ﻧﺠﺎت آن ها ﺣﻔﻆ ﮐﺸـﺘﯽ از ﻏـﺮق ﺷـﺪن و ﮐﻮﺷـﺶ در ﺟﻬـﺖ رﺳـﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﺑﺎﺷﺪ و نا خدا نیز با تدبیر و جملات عاقلانه، آن ها را ﺑﻪ ﭘﺎرو زدن ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﯾﮏ ﻣﺴﯿﺮ وا دارد، در آن صورت کشتی می‌تواند به هدف برسد.
ﺑـﺎ اﯾﺠـﺎد اﺗﺤـﺎد ﻣﻠـﯽ در ﻣـﯿﺎن ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻨﺎح و گروه های ﮐﺸﻮر، ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﻮﻃـﺌﻪ ﻫـﺎی دﺷـﻤﻨﺎن ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﮐﺸﯿﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﻧﺴﺠﺎم اﺳﻼﻣﯽ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬـﺎن، ﺑﻪ اﺗﺤﺎد ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﺻﻔﻮﻓﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ رسید.
مفهوم وحدت و انسجام اسلامی
سر زﻣﯿﻦ اﯾـﺮان ﭼـﻪ ﺑـﻪ ﻋـﻨﻮان ﯾﮏ واﺣﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎ ﻣﺮز ﻫﺎی ﻣﺸﺨﺺ، و ﭼﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺸﻮری اﺳـﻼﻣﯽ و ﺟﺰﺋـﯽ از دﻧـﯿﺎی اﺳﻼم، ﻫﻤﻮاره ﻣﻮرد ﺗﻬﺎﺟﻢ و ﮐﯿﻨﻪ ﺗﻮزی ﻫﺎی ﻣﺘﺠﺎوزﯾﻦ و اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺑﻮده اﺳـﺖ. در واقع، مسأله وحدت و انسجام، از مسائل مهم و ارزشمندی است که مورد تأکید قرآن است و در مقابل آن تفرقه، نفاق و اختلاف اموری ناپسند هستند که قرآن مسلمانان را از آن‌ها بر حذر داشته است. در آیه ۱۰۳ سورۀ آل عمران که به این مسأله پرداخته شده؛ چنین آمده است که: «و همگی به رشتۀ دین خدا چنگ زده و به راه‌های متفرق نروید و به یاد آرید این نعمت بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید؛ خدا در دل‌های شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف خداوند همه برادر دینی یکدیگر شدید.» در جامعـه نیز نیروها و گروه‌ها اگر در مسیر نفع جمعی عمل کنند، علاوه بر این‌که تک تک انسان ها به هدف خود می رسند، جامعه نیز رو به تکامل می رود. شرط این حرکت جمعی آن است کـه (به قول پارسونز) نفع فردی و نفع جمعی اعضای جامعه در یک مسیر و یک جهت قرار داشته باشد؛ در غیر این صورت جامعه بیشتر بر ضد یکدیگر عمل خواهد نمود.
شـاید در نگـاه اول انسـجام و اتحاد مترادف جلوه نمایند؛ اما با کمی دقت می‌توان دریافت که تفاوت هـای ظریفـی بـین این دو مفهوم وجود دارد. انسجام به همبستگی عناصر متفاوت در عین حفظ ویژگـی های خاص خویش اشاره دارد و اتحاد به یکی شدن و همرنگی. این‌که اتحاد، برای مقوله ملـیت بـه کـار رود، مـتفاوت از کاربـرد مفهـوم انسـجام بـرای امت است و اصولاً بین ملت و امت تفاوت‌هـای اساسی وجود دارد. هر چند در جهان امروز ملت های مجازی بدون سرزمین پدید آمده، ولی بـه طـور خـاص هـر ملتی دارای سرزمین جغرافیایی مشخص و دولت مشخص است؛ اما در مورد امـت نمـی‌تـوان ایـن موارد را مشاهده نمود. عموماً امت فراتر از ملت و گاه شامل چند ملیت و کشور است و به ایدئولوژی های فکری و فرهنگی متکی است.
مهم‌ترین ویژگی‌های اقوام ایرانی
در مورد وحدت و انسجام اسلامی، چنین می‌توان گفت که منظور از وحدت اسلامی این نیست که همه مذاهب یکی شوند یا اشتراکات آن ها گرفته و افتراقات آن ها کنار گذاشته شود؛ بلکه منظور این است که مسلمانان در برابر دشمن مشترک و برای دفاع از قرآن و اصول مشترک با هم متّحد شوند؛ چراکه طبق فرمایش قرآن، مؤمنان برادر یکدیگرند؛ پس، بهتر است با هم در مقابل دشمنان اسلام و قرآن اتّحاد داشته باشند. فرقی نمی کند شیعه یا سنی؛ چراکه، شیعیان و سنی‌ها با هم برادر و برابرند و باید با اتّحاد خود نقشه های بیگانگان را خنثی نمایند. درواقع، با نگاهی به تاریخ گذشته ایران، می‌توان این واقعیت را دریافت که این موقعیت کشور از معدود کشور های تاریخی و باستانی به شمار می آید که دارای تنوعات قومی، زبانی، فرهنگی و… چند هزار ساله است؛ چرا که این سر زمین به دلیل جغرافیایی و شرایط آب و هوایی‌اش، در طول تاریخ همواره محل عبور اقوام و مهاجران مختلف با فرهنگ‌های گوناگون بوده است. به طور کلی نواحی متنوع فرهنگی و قومی در ایران به تناسب پیشینه تاریخی و تحولات سیاسی- اجتماعی در گستره این سر زمین، دارای وسعت و دایره اثر گذاری متفاوتی در گذار تاریخ آن بوده اند.
برخی از مهم ترین ویژگی های اقوام ایرانی بدین شرح می‌باشند: ۱٫ اقوام ایرانی بخش جدا نشدنی سر زمین، دولت و جامعه ایران بوده و از قرن‌های پیش از اسلام در درون مرز های ایران به سر می‌برده اند. ۲٫ این اقوام از روزگاران کهن در چارچوب سر زمینی ایران می زیسته اند. ۳٫ اقوام ایرانی از راه فتح نظامی و کشور گشایی و یا بر اساس معادلات بین المللی در قلمرو سر زمین ایران قرار نگرفته اند. ۴٫ این گروه ها به عنوان گروه های متفاوت و جدا از هم در این سر زمین وجود نداشته اند.
