همسرداری و شوهرداری

مذاکره و تفاهم

زن و شوهر، قبلاً یا تنها زندگی می‌کردند یا عضو خانواده‌های دیگری بودند، اما پس از ازدواج، خانواده جدیدی را به وجود می‌آورند و زندگی نوین و مشترکی را آغاز می‌کنند. زندگی مشترکی که دو عضو مؤسس آن پیمان بسته‌اند در همه حال با هم باشند و با تعاون و تشریک مساعی، زندگی جدید را سامان دهند.

گرچه دو عضو اساسی خانوادۀ جدید از جهت اخلاق، استعدادهای جسمانی و روانی، تربیت‌های خانوادگی، افکار و تمایلات، غالباً در شرایط یک سانی نیستند، بلکه کم یا زیاد دارای تفاوت‌هایی هستند، ولی به‌هرحال پیمان بسته‌اند و ناچارند زندگی جدید را ادامه دهند. شاید یک زن و شوهر در آغاز چنین بیندیشند که می‌توانند خواسته‌ها و تمایلات خود را برطرف دیگر تحمیل کنند و بر طبق دل خواه خود، او را بسازند، ولی اشتباه می‌کنند؛ زیرا چنین امری نه‌تنها تحقق پیدا نمی‌کند، بلکه جز نزاع و لج بازی و احیاناً آثار سوء بدتر، نتیجه دیگری در برندارد.

راه عاقلانه‌تر این است که زن و شوهر در آغاز زندگی سعی کنند با تمایلات و استعدادها و شرایط جسمانی و روانی یکدیگر آشنا شوند و با همین حال هم دیگر را بپذیرند و تحمل کنند، تصمیم بگیرند با مذاکره و تفاهم، برنامه منسجم و قابل عملی را برای خودتنظیم نمایند.

در آغاز با توجه به امکانات جسمانی و شرایط شغلی، با رعایت انصاف و واقع‌نگری، کارهای مربوط به زندگی را بین خودشان تقسیم نمایند تا وظیفه هر یک از آنان مشخص شود. البته تقسیم وظایف به این معنا نیست که در شرایط استثنایی به یاری یکدیگر نشتابند. با همین کیفیت یک‌یک امور مربوط به زندگی را به بحث و گفتگو بگذارند تا به تفاهم دوستانه و منصفانه برسند و اگر درجایی به تفاهم نرسیدند می‌توانند موضوع را با یک شخص خیراندیش و آگاه، از خویشان یا غیر خویشان، در میان بگذارند و از او نظرخواهی کنند و به این صورت می‌توانند برای زندگی آینده خویش برنامه منصفانه و قابل عملی تهیه کنند، و متعهد شوند که به آن عمل نمایند. البته بهتر آن است که برنامه توافق شده را بر کاغذی بنویسند.

به‌علاوه تصمیم بگیرند که درباره حوادث پیش‌بینی‌نشده آینده و یا برای تجدیدنظر در مسائل تدوین‌شده سابق، با بحث و گفتگو و مشاوره به تفاهم برسند.

توصیه می‌شود: طرح و تنظیم این برنامه، در آغاز زندگی و پیش از شروع دعوا و کشمکش‌ها انجام بگیرد. با تنظیم چنین برنامه‌ای می‌توان از بیش‌تر اختلافات خانوادگی جلوگیری کرد، و زندگی را قرین آرامش، آسایش، خوش بختی، مودت ، محبت، صفا و زیبایی قرارداد.

شوهرداری

شوهرداری، یعنی مواظبت و نگه‌داری از شوهر. شوهرداری کار آسانی نیست که از هر زن بی‌لیاقت و نادانی ساخته باشد، بلکه نیازمند کاردانی، ذوق، سلیقه و زیرکی مخصوصی است . زنی که بخواهد شوهرداری کند باید دل او را به دست آورد، اسباب رضایت خاطرش را فراهم سازد، مواظب اخلاق و رفتارش باشد، به کارهای نیک تشویقش کند، او را از کارهای بد منع کند، مواظب بهداشت ، سلامتی و تغذیه او باشد و سعی کند از او انسانی آبرومند، محبوب و مهربان بسازد تا برای خانواده‌اش بهترین سرپرست و برای فرزندانش بهترین پدر و مربی باشد.

خداوند حکیم، قدرت فوق‌العاده‌ای به زن عطا فرموده است . سعادت و خوشبختی خانواده در دست اوست، بدبختی خانواده نیز در دست اوست. زن می‌تواند خانه را به محیطی بهشت گونه بدل سازد و نیز می‌تواند آن را به صورت جهنمی سوزان در آورد. او می‌تواند شوهرش را به اوج ترقی برساند و نیز می‌تواند به خاك سیاهش بنشاند. زن اگر با هنر شوهرداری آشنا باشد و وظایفی را که خدا برای او مقرر فرموده، انجام دهد، می‌تواند از یک مرد عادی، بلکه از یک مرد بی‌لیاقت، شوهری لایق و آبرومند بسازد.

یکی از دانشمندان می‌نویسد: زن قدرت عجیبی دارد، مثل قضا و قدر است، هر چه بخواهد همان است.¹

اسمایلز می‌گوید : اگر زن با تقوا و خوش خلق و کدبانویی در خانه‌ای محقر و فقیر باشد آن خانه را محل آسایش و فضیلت و خوش بختی می‌سازد.

ناپلئون می‌گوید: اگر می‌خواهید اندازه تمدن و پیشرفت ملتی را بدانید، به زنان آن ملت بنگرید.

بالزاك می‌گوید: خانه بی‌زن عفیف، قبرستان است .

شوهرداری به‌قدری در نظر اسلام اهمیت داشته که آن را هم‌ردیف جهاد در راه خدا دانسته است. حضرت على (ع) می‌فرماید:

جهاد زن به این است که خوب شوهرداری کند.²

با توجه به این که جهاد در راه خدا برای ترقی و گسترش اسلام، دفاع از کشورهای اسلامی و اجرای عدالت اجتماعی، بزرگ‌ترین عبادت است، ارزش شوهرداری معلوم می‌شود. رسول خدا می‌فرماید:

هر زنی که بمیرد در حالی که شوهرش از او راضی باشد، داخل بهشت می‌شود³

و در روایتی دیگر می‌فرماید:

زن نمی‌تواند حق خدا را ادا کند مگر این که حق شوهرش را ادا کند.⁴

همسرداری

چنان‌که شوهرداری، بزرگ‌ترین وظیفۀ یک بانوی خانه‌دار است و اهمیت آن در شریعت اسلام در ردیف جهاد قرار گرفته است، هم‌چنین همسرداری نیز، بزرگ ترین و ارزنده‌ترین عمل یک مرد همسردار بوده و راز سعادتمندی خانواده می‌باشد. همسرداری کار آسانی نیست، بلکه رموزی دارد که هر کس اگر کاملاً بدان‌ها آشنا باشد می‌تواند همسرش را مطابق دل خواه، به صورت یک بانوی ایده آال، بلکه فرشته رحمت در آورد .

مردی که بخواهد واقعاً همسرداری کند، باید اخلاق و روحیات همسرش را کاملاً به دست آورد، از خواسته‌های درونی و تمایلات نفسانی او آگاه شود و بر طبق آنها برنامه زندگی را مرتب سازد. به وسیله اخلاق و رفتار خویش چنان در او نفوذ کند و دلش را به دست آورد که به خانه و زندگی دل گرم شود و از روی عشق و علاقه، خانه‌داری کند.

همسرداری، کلمه جامع و مبهمی است که به شرح و توضیح نیاز دارد و ما در مباحث بعدی، آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

---

[1] – در آغوش خوشبختی ، ص 142

[2] – بحار الأنوار، ج ۱۰۳، ص ۲۵۲

[3] – محجة البيضاء ، ج ۲، ص۷۰

[4] – مستدرك الوسائل، ج ۲، ص ۵۵۲