امید واجب تر از نان شب
امید و آدم، حروف مشترکی دارند که اگر این حروف را از کلمة آدم حذف کنیم، دیگر چیزی از آن باقی نمی ماند. آنهایی که به قول خودشان به ته خط می رسند، همین را از دست داده اند؛ امید را یا به عبارتی، همه چیزشان را….
امید، جایی عرضه نمی شود در ویترین هیچ مغازه ای پیدا نمی شود، خریدنی نیست و آن را جایی نمی فروشند. کم نمی شود و زیاد هم نمی آید. امید را فقط یک جا می شود پیدا کرد. خداوند هرانسانی را که خلق کرد. در دلش دانه ای به نام امید گذاشت. هرکسی باید مواظب این دانه باشد تا باد و باران و خاک و خاشاک این دنیا، از ریشه جدایش نکند بیایید این بار برای فهمیدن معنای امید، به جای کتاب لغت، برویم سراغ کتاب خدا و کلام امیر؛ چون امید برای زندگی، از نان شب هم واجب تر است.
سؤال: امید چیست؟
برای ما، امید با خدا معنا می شود. اگر ریسمان امید، به خدا متصل نباشد، به درد هیچ چیز نمی خورد. برای همین هم مولا، امید به خدا را یکی از پنج اصلی می داند که اگر در زندگی به خاطرش بارسفرببندی و مدتها در مسیر باشی، باز هم سزاوار است. [1]
همۀ آدم ها وقتی که دیگر دستشان به جایی بند نیست، در دلشان خدا را حس می کنند و مطمئن اند کسی هست که نجاتشان دهد. چیزی که حضرت حق آن را این گونه توصیف می کند: « و هنگامی که در دریا ناراحتی به شما برسد، جژ او، تمام کسانی را که می خوانید، فراموش می کنید، اما هنگامی که شما را به خشکی نجات می رساند، روی می گردانید و انسان، بسیار ناسپاس است!» [2]
البته خداوند در جای دیگری هم به رویمان می آورد که حتی قبل از اتفاقات بد، آن زمان که سوار کشتی می شویم هم فقط حواسمان به خداست: «هنگامی که سوار بر کشتی شوند، خدا را با اخلاص می خوانند : (و غیر او را فراموش می کنند)؛ اما هنگامی که خدا آنان را به خشکی رساند و نجات داد، باز مشرک می شوند».[3]
درست است که ظاهر آیه از دریا و سفر با کشتی می گوید، اما باید حواسمان باشد که عمومیت داشتن امید، از این دو آیه برداشت می شود. خداوند امیدش را در دل همه آدم ها گذاشته است و هرکس سراغ دلش برود، آن را پیدا می کند؛ به شرطی که خوب بگردد.
روی دیگر سکۀ امید این است که در هیچ شرایطی نباید ناامید شد. همین جاست که مولایمان با استناد به آیه ای از قرآن تأکید می کنند: «… بربدترین افراد این امت از رحمت خدا نومید مباشید؛ زیرا خدای بزرگ فرمود: همانا از رحمت خدا نومید نباشند، جز کافران».[4] مثل آنجا که حتی یزید، وقتی از امام معصوم سؤال می کند که اگر من توبه کنم، خدا می پذیرد، امام جواب مثبت می دهد.
نشانه های امید چیست؟
روزی که لشکر آماده بود به سمت صفین حرکت کند، امام علی در خطبه ای نشانه های امید را به یارانش می گوید تا حواسشان جمع باشد. نشانه هایی که شامل این نکات می‌شوند:
1_ امید باید در رفتار آدم ها معلوم باشد و بروز داشته باشد؛ وگرنه دروغی بیش نیست.
٢_ امید، فقط یعنی امید به خدا، بدون ناخالصی! حتی ترس از غیر خدا هم اشتباه است.
3-کار، کوچک و بزرگ ندارد؛ در مورد همه چیز باید به خدا امید بست. بعضی ها کارهای بزرگ را به خدا می سپارند و در امور کوچک، سراغ بندگان خدا می روند که اشتباه است.
4- آدم هایی که مصداق مورد قبل هستند، می ترسند امید به ایشان دروغ باشد یا فکر می کنند، نمی شود به خدا امید داشت؟
5- آدم های دروغگو یک نشانه دارند؛ ترس از بندگان را نقد و ترس از خدا را نسیه می‌دانند.
6-این آدم ها، دنیا پرستند؛ دنیا برایشان بزرگ است؛ پس آن را برخدا مقدم می دارند و بنده دنیا می شوند. [5]
حالا اگر کسی گفت: راست می گویید، باید امید داشت، امید خوب است، ضروری است، اما الان پیدایش نمی کنم، باید چه کار کنم؟
ما مولایی دوست داشتنی داریم. انگار همه سؤالاتمان را می دانسته و قبل از اینکه بپرسیم، جوابش را داده است: «در شگفتم از کسی که می تواند استغفار کند و نا امید است».[6]
[1] – نهج البلاغه حکمت 82 .
[2] – اسراء ، آیۀ 67.
[3] – عنکبوت ، آیۀ 65 .
[4] – نهج البلاغه ، حکمت 377.
[5] – نهج البلاغه ، خطبۀ 160 .
[6] – نهج البلاغه، حکمت 87.
