بررسی راه های حفظ وحدت (۱)
امروزه انسجام و یکپارچگی میان مسلمانان نه تنها از ضروری ترین مسائل روز به شمار می آید، بلکه ادامه حیات آن ها به این امر مهم بستگی پیدا کرده است. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «همگی به ریسمان الهی که شما را به خدا پیوند میدهد، چنگ زنید و از اختلاف و پراکندگی بپرهیزید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید، آن گاه که دشمن یکدیگر بودید و او میان دل های شما الفت انداخت و در پر تو نعمت او با یکدیگر برادر شدید.» (آل عمران، ۱۰۳) نبود وحدت و به وجود آمدن تفرقه به قدری مخاطره آمیز است که خدای سبحان، پرهیز از آن را کنارِ دستور اقامه دین، از وظایف انبیای اولوالعزم قرار داده است. همچنین مؤمنان را به همان چیزی سفارش کرده که به نوح (علیه السلام) و انبیای پیشین توصیه کرده بود؛ که دین الهی را با هم اقامه کنند و از تفرقه در دین بپرهیزند.
عوامل حفظ و تحکیم وحدت اسلامی
مسلمانان در ابتدا باید بدانند چه عواملی باعث حفظ وحدت آنها می شود؛ پس از آن باید تلاش کنند تا این عوامل را تقویت کرده تا به این وسیله نقشه دشمن را در نطفه خفه کنند و اتحاد مسلمین برای حفظ اسلام بیشتر شود.
تمسّک به قرآن کریم
تمسک به قرآن، در پایبندی و التزام قلبی و عملی به معارف و احکام قرآن ظهور پیدا می کند. جدا نشدن از آن، به معنای گرفتن و نگه داشتن جلد و کاغذ و خطوط قرآن نیست؛ بلکه به معنای فرا گرفتن محتوای قرآن و التزام و پایبندی به آن است و کسی که به دستورات قرآن عمل کند، هرگز موجب اختلاف بین مسلمانان نمی شود.
برائت از اختلاف افکنان
مسلمانان برای حفظ وحدت بین خود باید از کسانی که موجب از بین بردن وحدت شان میشوند، دوری کنند. خداوند متعال میفرماید: «بی تردید کسانی که دین شان را تجزیه کردند (برخی از اصول و فروع را قبول و برخی را رد کردند، یا فِرَق مختلف در دین شان احداث نمودند) و گروه گروه شدند، تو هیچ پیوندی با آنها نداری.» (انعام، ١۵۹)
نظارت عمومی بر حفظ وحدت
خدای متعال بعد از توصیه به وحدت و نهی از تفرقه (وَ اعْتَصِمُوا بحَبْل اللَّهِ جَمیعاً وَ لاَتفَرَّقُوا…) یکی از وظایف امت اسلامی را دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر می داند و می فرماید: «و باید از میان شما گروهی باشند که مردم را به نیکی فرا خوانند و آنان را به کار پسندیده و ادارند و از کار زشت و نکوهیده نهی کنند.» (آلعمران، ١٠۴) وحدتِ کلمه بر محور کلمه توحید، بارز ترین مصداق معروف، و تفرقه و اختلاف، بارز ترین مصداق منکر است. از همین رو، باید مسلمانان در حفظ نعمت وحدت، حساس باشند و یکدیگر را به این خیر و معروف، دعوت کنند و تفرقه افکنان را از کار شان نهی کنند. این کار در گرو نظارت عمومی و حساسیت آنها به حفظ و تحکیم وحدت در جامعه است.
رشد اخلاقی جامعه
با توجه به آموزه های قرآن کریم، افراد خود خواهی که تابع هوا های نفسانی هستند، موجب اختلاف میشوند. در آیات قرآن، تعالیم فراوانی مبنی بر رشد و ارتقای اخلاقی نفس انسان ها مشاهده می شود تا به کمال برسند. قرآن مجید ریشه اختلافات را بیان کرده و دستور میدهد تا با قطع آنها، اختلافات نیز برچیده شود. نهی از تمسخر دیگران، عیب جویی، دادن القاب زشت، گمان بد، تجسس، و غیبت هر گاه به طور کامل در یک جامعه پیاده شود، آبرو و حیثیت افراد جامعه را از هر نظر بیمه میکند؛ نه کسی میتواند به عنوان خود برتر بینی، دیگران را وسیله تفریح و تمسخر قرار دهد و نه میتواند زبان به عیب جویی این و آن بگشاید و نه با القاب زشت، حرمت و شخصیت افراد را در هم بشکند؛ نه حق دارد به کسی گمان بد ببرد، نه در زندگی خصوصی افراد به جست و جو بپردازد و نه عیب پنهانی آنها را برای دیگران فاش کند. به تعبیر دیگر، انسان چهار سرمایه دارد که همه آنها باید در دژ های این قانون قرار گیرد و محفوظ باشد؛ جان، مال، ناموس و آبرو.
