هنر های دستی زنان سیستان و بلوچستان (1)
سیستان، بازمانده درازنای تاریخ
سیستان و بلوچستان تاریخی قدیمی و باستانی دارد. در کتیبههای بیستون و تخت جمشید، یکی از ممالک شرقی داریوش، ذکر آن آمده است. در حدود 128 قبل از میلاد، سُکاها، سیستان را تصرف کرده و نام سیستان، از نام آن‌ها گرفته شد. ازاین‌رو، اصول هنر سکایی در دوران مختلف در کشور ایران بر هنر این منطقه حکم‌فرما بوده و در قالی‌ها و سایر بافتنی‌ها و نقوش کاخ‌ها و جعبهها به‌کاربرده شده است. در حال حاضر نیز هنر جدید روی همین پایه و اساس و تغییر شکل دادن موجودات طبیعی برقرار است.
سیستان از منظر تاریخی، طبیعی و انسانی در زمره مناطق نادر و بکری است که میلیاردها ماده فرهنگی (تاریخی ناشناخته، سابقه مدنی و اسطوره‌ای و چندین پدیده طبیعی) منحصربه‌فرد و استثنایی دارد. مردمانش با وجود همه هجمه‌های فرهنگی، هنوز به آداب و سنن پیشینیان هم‌چنین ولایت علی(علیه السلام) و ائمه‌‌اطهارa پایبند بوده و چون میراثی گران‌بها بدان‌ها ارج می‌نهند. مردمان این منطقه از صنعت و هنر کهنی برخوردارند؛ به‌طوری که کشف «شهر سوخته» از زیرپوسته نمکی به ضخامت 20 سانتی‌متر در سال 1967 میلادی، پرده از سیمای مساکن پنج هزار سال قبل مردم سیستان برداشت. به این ترتیب مشخص شد که مردم سیستان در پنج هزار سال قبل، موفق به ایجاد شهری در هفتاد هکتار زمین شده بودند. عدهای از مردم شهر سوخته را صنعت کوزهگری، حصیربافی، تراش سنگهای قیمتی‌ای چون لاجورد، فیروزه و عقیق و مهره‌سازی به خود مشغول میساخته است. هنرهای دستی که از گذشته تا به امروز همچنان درخشش خود را حفظ کردهاند.
هنرهای دستی و خانگی سیستان با تکیه بر فرش، قالیچه و گلیم از دیرباز پرآوازه بوده و نقش منطقه سیستان در بافت فرش و گلیم در خاور و جنوب خاوری ایران، از گذشتههای دور، شهرت داشته است. در کنار بافت فرش به‌عنوان هنر دستی ارزنده منطقه، گلیم و جاجیمبافی، پرده‌بافی و حصیرهایی که از نیزارهای دریاچه هامون به دست میآیند، تنوع زیادی را شاهدیم؛ که با وجود همة جذابیت‌شان، خاص این خطه بوده و از گذشته تا به امروز همچنان طراوت و زیبایی خود را حفظ کردهاند. تولید فرآوردههای هنرهای دستی سیستان، بیشتر به شیوه خانوادگی و سنتی، و کمتر کارگاهی هست. بانوان سیستانی به‌جز هنرهایی، مانند فرش، پشتی و … بقیه را به‌طورنیمه‌وقت، در کنار کارهای روزانه زندگی‌شان انجام می‌دهند. بیشترین مواد اولیه موردنیاز هنرهای دستی در محل به دست میآید؛ ولی از لحاظ نخ، پارچه، خامه و رنگ وابستگی‌‌هایی به بازارهای داخلی و حتی خارجی وجود دارد.
